Financiering voor ontwikkeling | Conferentie van Sevilla: ver achter bij de behoeften

"We leven in een wereld waar het vertrouwen afbrokkelt en het multilateralisme zwaar op de proef wordt gesteld." Deze woorden uit de openingstoespraak van VN-secretaris-generaal António Guterres zouden geen tegenspraak mogen zijn. Tien jaar na de derde Conferentie over Ontwikkelingsfinanciering in Addis Abeba vindt de vierde plaats in Sevilla, van 30 juni tot en met 4 juli. Volgens Guterres loopt twee derde van de voor 2030 vastgestelde Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG's) van de Verenigde Naties nog steeds achter op schema. Om ze te bereiken, zouden jaarlijks meer dan vier biljoen dollar moeten worden geïnvesteerd. Er werden geen extra fondsen goedgekeurd; in plaats daarvan werd op de eerste dag van de conferentie de zogenaamde Sevilla-verbintenis unaniem aangenomen. Deze werd op 17 juni van tevoren overeengekomen zonder de VS, nadat de regering-Trump zich uit het proces had teruggetrokken omdat zij vond dat haar standpunten niet voldoende in overweging werden genomen. De internationale gemeenschap heeft zich daarmee, zonder de Verenigde Staten in Sevilla aanwezig te hebben, gecommitteerd aan een gezamenlijke aanpak om doelen zoals de uitroeiing van extreme armoede en honger tegen 2030 te bereiken, ondanks de druk om kosten te besparen. De manier waarop bleef open.

Minimale consensus zonder ambitie

Het aannemen van het definitieve document zonder verdere onderhandelingen op de eerste dag heeft zowel voor- als nadelen, zegt Klaus Schilder. De expert ontwikkelingsfinanciering bij Misereor is in Sevilla en een van de sprekers op de live-briefing "Wat gebeurt er op de Vierde Internationale Conferentie over Financiering voor Ontwikkeling?" op 1 juli. Het voordeel, zegt hij, is dat er überhaupt een akkoord is bereikt, gezien de geopolitieke spanningen; het nadeel is dat er geen mogelijkheid meer is om onderhandelingsdruk te gebruiken om een ​​ambitieuzer document te garanderen, zoals wel werd bereikt tijdens de eerdere conferenties in Doha in 2008 en Addis Abeba in 2015 – ook door de deelname van niet-gouvernementele organisaties, die deze keer moesten vechten voor hun volledige medewerking. De "Sevilla Commitment" daarentegen wekt bij Schilder de indruk van een "minimale consensus", een compromis, ook al is de correcte vertaling van het Spaanse "Compromiso de Sevilla" in feite "commitment".

Afgelopen weekend kwamen 1.400 vertegenwoordigers bijeen op het forum van niet-gouvernementele organisaties. Volgens Schilder uitten zij duidelijke kritiek op het slotdocument: Wereldwijde crises vereisen ambitieuze politieke maatregelen van staten, waarbij prioriteit moet worden gegeven aan principes als rechtvaardigheid, democratie en mensenrechten, was de teneur. De verklaring van het maatschappelijk middenveld vatte het bondig samen: "De wereldwijde financiële architectuur laat de mens en de planeet in de steek."

Guterres riep op tot het herstarten van de "ontwikkelingsmotor" in een wereld die "geschokt wordt door ongelijkheid, klimaatchaos en hevige conflicten". Er bestaat geen twijfel over de noodzaak. 3,4 miljard mensen leven in landen die momenteel meer moeten uitgeven aan schuldaflossing via rente en aflossing dan ze kunnen investeren in gezondheidszorg en onderwijs , zo kondigde de Wereldhandels- en Ontwikkelingsconferentie (UNCTAD) aan in Sevilla, sprekend van een "stille crisis". "Gezien het enorme financieringstekort van meer dan vier biljoen dollar zijn de voorstellen om de wereldwijde financiële architectuur te hervormen volstrekt ontoereikend, vooral met het oog op het beëindigen van de schuldencrisis in het Zuiden", beaamt Schilder met UNCTAD.

Bezuinigingen zijn wereldwijd in de mode

In plaats van een gezamenlijke internationale gemeenschap die de schuldencrisis aanpakt door middel van staatsinsolventiewetgeving en kwijtschelding van schulden, en daarnaast meer middelen investeert in ontwikkelingsfinanciering, wijzen de signalen op bezuinigingen. Volgens een studie zouden de bezuinigingen op de Amerikaanse hulp onder de regering van president Donald Trump alleen al in 2030 kunnen leiden tot meer dan 14 miljoen sterfgevallen. Dit zou ook meer dan 4,5 miljoen kinderen onder de vijf jaar treffen, aldus de studie die dinsdag ter gelegenheid van de conferentie in het tijdschrift "Lancet" werd gepubliceerd.

Nadat de VS hun financiering drastisch hadden teruggebracht, hebben ook andere rijke landen zoals het VK, Frankrijk en Duitsland hun ontwikkelingshulp teruggeschroefd. Deze bezuinigingen zouden de komende jaren kunnen leiden tot "nog meer extra sterfgevallen", aldus coauteur Caterina Monti.

Charlotte Neuhäuser, lid van de Bondsdag die in Sevilla verblijft, sloot zich aan bij Monti: "Als het aandeel van de federale begroting voor 2025 voor de Bundeswehr, raketten en drones in één jaar kan verdubbelen van 12,4 procent naar 26,6 procent, dan zijn de recordbezuinigingen op hongerbestrijding, scholen en ziekenhuizen in het Zuiden een immorele en kortzichtige stap achteruit", aldus de woordvoerder voor wereldwijde rechtvaardigheid van Die Linke.

Tientallen vooraanstaande politici en meer dan 4.000 vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven, het maatschappelijk middenveld en financiële instellingen zijn naar Sevilla afgereisd om donderdag nieuwe impulsen te krijgen op het gebied van ontwikkelingsfinanciering. De Duitse minister van Ontwikkelingssamenwerking Reem Alabali Radovan (SPD) zat, net als veel regeringsleiders, maandagavond alweer in het vliegtuig. In de Sevilla-afspraak heeft Duitsland zich, samen met andere geïndustrialiseerde landen, gecommitteerd aan de doelstelling om 0,7 procent van de economische output te investeren in overheidsuitgaven voor ontwikkeling. Maar nadat Duitsland de doelstelling van 0,7 procent in 2024 niet haalde door bezuinigingen van de 'stoplichtregering', verhoogde het kabinet vorige week de inzet: de ontwerpbegroting voor 2025 trekt 10,3 miljard euro uit voor het ministerie van Ontwikkelingssamenwerking. Dat is bijna een miljard euro minder dan het jaar ervoor. Bij het ministerie van Buitenlandse Zaken wordt het budget voor humanitaire hulp met meer dan de helft teruggebracht, tot iets meer dan een miljard euro. Daarmee verkeert Duitsland in slecht gezelschap. Er is geen enkel teken van ambitieuze actie in het licht van de wereldwijde crisis – niet in Berlijn, niet in Sevilla.