Granaten, torpedo's, mijnen: stapels munitie uit de Tweede Wereldoorlog roesten op de bodem van de Noordzee en de Oostzee – waarbij steeds meer gevaarlijke stoffen vrijkomen, zoals TNT.

Volgens schattingen van experts ligt er 1,6 miljoen ton conventionele oorlogsmunitie op de bodem van de Duitse Noordzee en Oostzee. De gehele Duitse Oostzee moet als verontreinigd met munitie worden beschouwd, aldus geoloog Jens Greinert van het Helmholtz Zentrum für Oceanforschung (Geomar) in Kiel. Hotspots zijn stortplaatsen die door de geallieerden na de oorlog zijn aangewezen.

De granaten, torpedo's, bommen, mijnen en patronen zijn al 80 jaar aan het roesten en laten explosieven vrij, zoals TNT, dat als kankerverwekkend wordt beschouwd.

Tot vrijdag debatteerden meer dan 200 experts uit 16 landen tijdens de conferentie "Ammunition Clearance Week" in Kiel over de beste manier om chemische wapens uit zee te verwijderen en welke problemen daarvoor moeten worden opgelost. Volgens de organisatoren omvat het onderwerp ook de bescherming van kritieke infrastructuur in de Noordzee en de Oostzee. Als onderdeel van een begeleidende technologiebeurs presenteert de scheepswerf TKMS in Kiel een drijvend platform voor de verwijdering van oude munitie.

De Duitse overheid heeft 100 miljoen euro beschikbaar gesteld voor het noodprogramma voor het bergen van oude munitie in de Noordzee en de Oostzee. In september zijn drie bergingsbedrijven in opdracht van het Duitse ministerie van Milieu begonnen met het bergen van munitie uit de Tweede Wereldoorlog in de Lübecker Bocht. Dit pilotproject moest belangrijke inzichten opleveren voor systematische berging met behulp van een platform.

Greinert is een expert op het gebied van munitie in de zee. Hij gelooft dat de Duitse Oostzee tegen eind 2040 munitievrij zou kunnen zijn, mits er voldoende financiering beschikbaar is. In sommige gevallen, zoals in het geval van de zogenaamde Kolberger Heide, een gebied in de Oostzee bij Kiel, bevindt de munitie zich slechts enkele kilometers uit de kust.

Wetenschappers hebben de explosieven al aangetroffen in water en vissen in de buurt van bekende opslagplaatsen.

Expert Jennifer Strehse van het Kiel Instituut voor Toxicologie en Farmacologie vertelde op de conferentie dat er sporen van TNT en de omzettingsproducten ervan waren aangetroffen. De concentraties waren echter laag.

Volgens de huidige informatie zijn er geen gezondheidsrisico's voor mensen verbonden aan het eten van besmette vis, aldus Strehse. "Zelfs als je de rest van je leven elke dag besmette vis zou eten." Als de stoffen echter in de oceaan blijven lekken of uit munitie vrijkomen, kan het risico de komende jaren toenemen.