Merkel vs. Merz: Opeens is de voormalige bondskanselier oppositieleider in haar eigen partij

Dinsdag hing er een zware, zwoele avondlucht in de binnenplaats van Slot Schwerin. Angela Merkel stond op het podium. Kalm, geconcentreerd, een wijze dame in een paars jasje. Geen orkaan van applaus. Geen pathos. Maar gespannen stilte – zoals altijd wanneer de vrouw die 16 jaar lang Duitsland regeerde, spreekt, toen schijnbaar in de vrijheid verdween en nu, als voormalig bondskanselier, plotseling terug is – niet in de regering, niet in de kanselarij, maar als lid van de oppositie. Tegen wie? Tegen haar eigen partij.

Ja, precies – tegen de CDU , wiens vaak aartsconservatieve ideologie ze ooit verdreef, naar het midden duwde en waaraan ze gestaag electorale successen behaalde. Nu lijkt ze daar een relikwie. Veel van haar partijgenoten zien haar misschien zelfs als een verstorende factor.

De CDU van vandaag wil niets meer te maken hebben met de CDU van 2015. Zeker niet met Merkels vluchtelingenbeleid. Bondskanselier Friedrich Merz spreekt nu over beperkingen en repatriëringen, over grensbewaking en een einde aan gezinshereniging. Hij was nooit een fan van haar standpunt. En vandaag de dag is hij haar politieke tegenpool – niet alleen in toon, maar ook in daden.

Maar Merkel verdedigt haar koers. Kalm, stoïcijns, zelfs uitdagend. In Schwerin zegt ze: "Ik zou dezelfde beslissing als in 2015 opnieuw nemen." Geen terugtrekking. Geen bagatellisering. Eerder een weerlegging – tegen de nieuwe koers van haar oude partij. En een stille rehabilitatie van haar beleid. Juist de kanselier van de stabiliteit wordt de onruststoker van de Unie.

Merkel was altijd de natuurkundige onder de kanseliers

Toch was Merkel nooit een groot ideoloog. Ze was meer een natuurkundige onder kanseliers – nuchter, berekenend, rustig leidend. Robert Habeck noemde haar ooit "normaliteit in perfectie". Je zou je kunnen voorstellen dat ze aardappelen schilde of naar "Tatort" (een Duitse misdaadserie) keek. Ze was nooit bedreven in pathos. Ze was zeker bedreven in spot en scherpe humor.

En toch: haar belangrijkste beslissingen waren moreel gerechtvaardigd. Haarvluchtelingenbeleid bijvoorbeeld – vandaag door velen bekritiseerd, door anderen verheerlijkt. Merkel noemt het nog steeds "humaan". Anderen noemen het haar grootste fout. Het publiek in Schwerin is vriendelijk, maar niet euforisch. Wie 25 euro entree betaalt en zijn vragen vooraf moet indienen, boegeroept niet. En toch broeit er wrevel – zelfs onder haar fans. "Onze eerste echtelijke ruzie was dankzij Merkel", geeft een bezoeker toe. Een ander zegt: "Ze heeft ons bij elkaar gehouden." Terwijl een derde van zijn buren nu op de AfD stemt.

Oud-bondskanselier Merkel: In werkelijkheid gaat het om meer dan alleen terugkijken

Merkel hoort dit. En reageert. Onderscheidend, indirect. Zoals altijd. Ze ziet dat de zin "Wij kunnen het" voor velen een last is geworden. En toch houdt ze eraan vast. Er is maar één ding dat ze niet accepteert: dat de AfD de zin "Wij zijn het volk" voor zichzelf opeist. "Wij zijn het volk", zegt ze. En voegt eraan toe: "Inclusief mevrouw Merkel." Dat is geen grap. Dat is een standpunt.

In werkelijkheid gaat het om meer dan alleen terugkijken. Merkel verzoent zich met het heden. En met de CDU. Ze zit niet langer op de regeringsbank; ze spreekt elkaar tegen – zachtjes maar krachtig. Wanneer minister van Defensie Boris Pistorius spreekt over "oorlogsbekwaamheid", antwoordt Merkel met "vredesbekwaamheid". Slechts een woordverschil – maar een politieke wereld ertussenin. Wanneer Merz spreekt over "migratiebeperkingen", herinnert Merkel ons aan de verantwoordelijkheid aan de grens en spreekt ze haar verbazing uit dat ze de EU-wetgeving anders heeft begrepen. Boem. Haar woorden zijn zachter geworden – maar hun effect niet.

Dat ze nu, in 2025, weer het debat induikt, is geen toeval. Het is een strategie. En het is een tegenargument – ​​tegen de koers van Merz, tegen het nieuwe geluidsontwerp van de CDU, tegen de tactiek om AfD- kiezers terug te winnen met meer recht en orde, met hardheid aan de grens. Een signaal: Merkel is er nog steeds. Misschien wil ze het geweten van haar partij zijn. Of misschien zelfs de doorn in het oog.

En de CDU? Die heeft afstand genomen van de partij – niet stiekem, maar vol zelfvertrouwen. De "open armen"-aanpak van het vluchtelingenbeleid is een gebaar uit het verleden. De morele reflex van toen drukt zwaar op de CDU vandaag de dag. Merkel wordt verantwoordelijk gehouden voor de opkomst van de AfD, voor overbelaste gemeenten, voor het gebrek aan integratie. In haar thuisland, het Oosten, is de voormalige bondskanselier allang uit de gratie. In Saksen-Anhalt zou de AfD in 2026 haar eerste deelstaatpremier kunnen leveren.

Merkel kan het geen bal schelen. Tenminste, dat kon ze wel. Ze heeft er niets meer mee te maken. Of toch wel?

Meer dan koppigheid: een campagne tegen de herstructurering van de CDU

Haar nieuwe rol is in werkelijkheid duidelijk: Merkel is de interne oppositie binnen de partij geworden. Niet luidruchtig, maar effectief. Niet met macht, maar met geheugen. Het is een campagne tegen de herstructurering van de Unie.

De oppositie binnen de eigen gelederen heeft een naam. Een vertrouwd gezicht, de handen gevouwen in een ruitvorm. Een vastberaden maar moederlijke blik. Niet langer kanselier, maar een missionaris voor zichzelf. Dit biedt de partij in toch al moeilijke tijden een explosief potentieel. Maar maakte Angela Merkel zich ooit zorgen over de CDU?