Na een afschuwelijke gevangenschap van meer dan twee jaar zijn de eerste gijzelaars uit de Gazastrook vrijgelaten.

De eerste zeven gijzelaars die door de islamistische Hamas-groep zijn vrijgelaten, zijn nu in hechtenis van het Israëlische leger na meer dan twee jaar van pijnlijke gevangenschap. Het leger maakte dit bekend na te zijn ingelicht door vertegenwoordigers van het Internationale Comité van het Rode Kruis (ICRC). Alon Ohel, Matan Angrest, Guy Gilboa-Dalal, Eitan Mor, Gali en Ziv Berman, en Omri Miran werden vrijgelaten. Ohel, Gali en Ziv Berman zijn Duits-Israëlisch. Een tweede overdracht zou vanochtend plaatsvinden.

In de ochtend barstten duizenden mensen op het Hostage Square in het centrum van de Israëlische kustmetropool Tel Aviv in juichstemming uit na berichten over de overdracht van de eerste gijzelaars aan het ICRC.

Naar verwachting zullen vandaag in totaal twintig overgebleven gijzelaars uit de Gazastrook worden vrijgelaten, onder wie vier Duits-Israëlische mannen. In het militaire kamp Reim aan de rand van de Gazastrook worden ze voor het eerst herenigd met hun families, ondergaan ze een medisch onderzoek en krijgen ze de gelegenheid om te douchen en zich om te kleden. Daarna worden ze naar ziekenhuizen gevlogen voor verdere behandeling.

Het Israëlische leger verwacht niet dat Hamas vandaag alle 28 dode gijzelaars zal kunnen uitleveren - en dus niet binnen de termijn van 72 uur die is overeengekomen in het staakt-het-vuren.

Vrijdag trad een staakt-het-vuren in de Gaza-oorlog in werking als onderdeel van een vredesplan van de Amerikaanse president Donald Trump. In ruil voor de overdracht van de gijzelaars zal Israël ongeveer 2000 Palestijnse gevangenen vrijlaten. Onder hen zijn er tot 250 die tot levenslang zijn veroordeeld.

Het Israëlische leger trok zich aan het begin van de wapenstilstand terug naar een overeengekomen grens. Het leger controleert echter nog steeds ongeveer de helft van de door Israël afgesloten kuststrook. De gijzelaars werden onder erbarmelijke omstandigheden vastgehouden. Eerder vrijgelaten gijzelaars hadden melding gemaakt van marteling en ernstige mishandeling. Video's van terroristische organisaties toonden ernstig uitgemergelde gijzelaars.

Volgens de Amerikaanse president Trump is de oorlog voorbij, ongeacht de lopende vredesonderhandelingen. "De oorlog is voorbij", vertelde de Republikein aan verslaggevers aan boord van Air Force One op weg naar Israël. Hij ging ervan uit dat het staakt-het-vuren stand zou houden. De Israëlische premier Benjamin Netanyahu had echter eerder gezegd dat de gevechten nog niet voorbij waren. "Er liggen nog steeds aanzienlijke veiligheidsrisico's in het verschiet." Sommige vijanden proberen zich te herstellen om opnieuw aan te vallen, aldus de Israëlische leider.

Aan de vooravond van de overdracht van de gijzelaars noemde Netanyahu het een "historische gebeurtenis". Het was "het begin van een nieuw pad. Een pad van wederopbouw, een pad van genezing", zei hij in een videotoespraak. Naast de vreugde over de terugkeer van de ontvoerde gijzelaars, zou de dag ook gekenmerkt worden door verdriet over "de vrijlating van de moordenaars", voegde hij eraan toe, verwijzend naar de Palestijnse gevangenen die vrijgelaten zouden worden.

Trump is van plan om vanochtend (lokale tijd) familieleden van de gijzelaars in Israël te ontmoeten en vervolgens een toespraak te houden voor de Knesset, het Israëlische parlement. Vanmiddag reist hij naar de Egyptische badplaats Sharm el-Sheikh voor een "vredesceremonie in het Midden-Oosten", ter gelegenheid van de overeenkomst die hij tussen Israël en Hamas heeft bemiddeld. Meer dan twintig staatshoofden en regeringsleiders worden daar verwacht, onder meer uit Europa en de Arabische wereld. Ook de Duitse bondskanselier Friedrich Merz zal aanwezig zijn.

Kort voor zijn vertrek naar het Midden-Oosten vertelde Trump verslaggevers over het succes van de onderhandelingen: "Iedereen juicht tegelijk. Dit is nog nooit eerder gebeurd. Meestal juicht de ene persoon terwijl de ander het tegenovergestelde doet." Het was de eerste keer dat iedereen enthousiast was, zei de Republikein.

Na twee jaar oorlog is de situatie voor de Palestijnen in de door Israël afgesloten Gazastrook uitzichtloos. Honderdduizenden mensen worstelen om hun weg te vinden in een grotendeels verwoest landschap van puin, vermoedelijk bezaaid met onontplofte bommen, waar ze alleen kunnen overleven met aanhoudende hulp van buitenaf.

Sinds het begin van het staakt-het-vuren heeft Israël meer humanitaire hulp het gebied binnengelaten: naar verwachting zullen er dagelijks zo'n 600 vrachtwagens aankomen. Volgens de VN is dit het minimum dat nodig is om de bevolking in ieder geval van de basisbehoeften te voorzien. Volgens Israëlische veiligheidsbronnen zou dit ook reparaties aan waterleidingen, rioleringen en bakkerijen mogelijk moeten maken.

Het is echter onduidelijk of de overeenkomst op lange termijn een einde zal maken aan de gevechten in Gaza. Twee van de grootste twistpunten blijven de ontwapening van Hamas, zoals voorzien in Trumps vredesplan, en de volledige terugtrekking van het Israëlische leger uit het gebied. Zelfs na een overeengekomen terugtrekking zal het ongeveer de helft van Gaza blijven bezetten. Hamas blijft ook het bestaansrecht van Israël ontkennen, en Netanyahu en zijn extreemrechtse coalitiepartners willen Hamas volledig vernietigen.

De Gazaoorlog werd ontketend door het ergste bloedbad in de geschiedenis van Israël, dat op 7 oktober werd aangericht door terroristen van Hamas en andere extremistische Palestijnse organisaties in Israël, vlak bij de grens met de Gazastrook. Aan Israëlische kant werden ongeveer 1200 mensen gedood en meer dan 250 mensen werden gegijzeld in Gaza.

Israël reageerde met massale luchtaanvallen en een grondoffensief. Volgens de door Hamas gecontroleerde gezondheidsautoriteit zijn er tot nu toe meer dan 67.000 mensen omgekomen.