Verdeelt het conflict in het Midden-Oosten de AfD? "Er is geen reden om over deze oorlog te discussiëren."

Hoe beter een partij presteert, hoe kleiner de kans dat ze zich in politieke conflicten mengt. En de laatste tijd gaat het de AfD eigenlijk best goed af: er werden sterke resultaten behaald bij de deelstaatverkiezingen in Oost-Duitsland, een recordresultaat op nationaal niveau, en peilingen lieten zien dat de partij slechts een paar procentpunten achter de CDU/CSU aanloopt. De zaken gaan zo goed dat de CDU , CSU en SPD het hebben over hun laatste kansen, schoten of kogels, voordat de Blauwen binnenkort de sterkste partij zouden kunnen worden.

En toch worstelt de AfD, in deze fase waarin ze haar volle impact als grootste oppositiepartij zou kunnen benutten, openlijk met zichzelf. Naast het debat rond Maximilian Krah, dat hij op gang bracht met zijn nadruk op "remigratie", broeit er nu een conflict over haar standpunt ten opzichte van Israël – over de escalatie in het Midden-Oosten en over het regime in Iran. Het lijkt paradoxaal: in een moment van kracht laat de AfD haar zwakheden zien.

Net als in oktober 2023, slechts enkele dagen na de terroristische aanval van Hamas op Israël, was het opnieuw Tino Chrupalla die het debat aanwakkerde. De covoorzitter betreurde toen "alle oorlogsdoden" en noemde diplomatie "de noodzaak van het moment". Dit stuitte op aanzienlijke weerstand binnen de partij, met name in de fractie van de Bondsdag, aangezien Hamas net de eerste raketten op Israëlische steden had afgevuurd. Waarom zou een aangevallen staat onderhandelen met islamistische terroristen?

Dus nu is het weer Chrupalla. Opnieuw koos hij Platform X om zijn visie op de gebeurtenissen in het Midden-Oosten toe te lichten. Nadat Israël Iraanse nucleaire installaties en militaire bases was gaan beschieten, schreef hij: "De lont is aangestoken in het kruitvat van het Midden-Oosten." Een oorlog in de regio, zei hij, is niet in het belang van Duitsland. "Ik veroordeel de aanvallen en roep de betrokkenen op tot terughoudendheid!"

De assertieve positionering van de partijleider heeft binnen de AfD voor aanzienlijke irritatie gezorgd. Sommige vooraanstaande functionarissen waren naar verluidt boos. Voor buitenstaanders – met name kiezers – is het woord van de voorzitter synoniem met de partijlijn. De krant Bild kopte: "AfD, BSW en Die Linke verenigd tegen Israël." Toch is het standpunt van de AfD veel minder duidelijk dan dat van bijvoorbeeld Wagenknechts partij.

Rainer Kraft, lid van de Beierse AfD in de Bondsdag, sprak zijn partijleider heftig tegen. "Ik vind het ongelooflijk naïef om te denken dat we simpelweg meer diplomatie nodig hebben", vertelde hij aan de website The Pioneer. Iran heeft geen vreedzame bedoelingen; alleen geweld of economische druk zal helpen. "Ik verwacht ook dit elementaire diplomatieke begrip van mijn partijleiding."

Grofweg zijn er binnen de AfD drie kampen te onderscheiden wat betreft het Midden-Oostenbeleid: het ene kamp staat loyaal aan de zijde van Israël, hetzij uit historische verantwoordelijkheid, hetzij uit afwijzing van de islam. Prominente vertegenwoordigers zijn onder andere parlementslid Beatrix von Storch en erevoorzitter Alexander Gauland. Het andere kamp, ​​de tegenpartij, roept op tot vrede voor alle partijen, ziet Israël als de agressor en spaart het regime in Teheran. Net als Chrupalla is er een derde groep die hun partij liever buiten het debat over het Midden-Oosten houdt. De AfD-leider van Thüringen, Björn Höcke, uitte deze mening.

AfD-politicus Lucassen: Moet ‘verplichte bekentenis’ afwijzen

De omvang van deze kampen is moeilijk te kwantificeren. Sterker nog, de tegenpolen "pro" en "contra" Israël zijn waarschijnlijk relatief kleine groepen, maar ze kunnen wel behoorlijk luidruchtig zijn. Achter het conflict schuilen niet alleen ideologische motieven, maar ook strategische motieven om potentiële kiezers aan te trekken.

Het is zeker geen toeval dat het vooral West-Duitse AfD-politici zijn die zich verzetten tegen Chrupalla, de partijleider uit Saksen: bijvoorbeeld de Nedersaksische deelstaatvoorzitter Ansgar Schledde, die op X schreef over een "wake-upcall voor de mullahs in Teheran" en "islamofascisme". "Ik steun daarom volledig Israëls daadkrachtige optreden – een krachtig signaal tegen islamistische agressie!" Of zijn collega in het deelstaatparlement Vanessa Behrendt. Zij veroordeelde het "terroristische regime in Iran" dat zijn bevolking onderdrukt terwijl Israël de westerse wereld verdedigt.

Ze plaatsten ook tegels op sociale media waarop ze zichzelf afbeeldden voor de vlaggen van Israël en Duitsland. Beiden wisten waarschijnlijk hoe hun berichten geïnterpreteerd zouden worden – als een directe reactie op Chrupalla's woorden, ook al noemden ze hem niet. Iemand wilde publiekelijk het tegenovergestelde standpunt innemen.

Sommige partijleden spreken daarom van een Oost-Westconflict, dat al zichtbaar is geworden in andere buitenlandpolitieke kwesties. In de West-Duitse staatsverbanden is niet alleen het Midden-Oostenbeleid een punt van zorg, maar ook gedesillusioneerde conservatieve CDU-kiezers – en anti-Israëlische standpunten helpen daarbij niet. Solidariteit met Israël, zo stellen ze, is nauw verbonden met West-Duits conservatisme. Ondertussen zijn Chrupalla en zijn aanhangers vervreemd van westerse mogendheden: of het nu de VS of Israël is.

Het interne conflict, dat zich op sociale media volop afspeelt, zorgt voor verwarring binnen de partij, vooral onder degenen die geopolitieke kwesties als bijzaak beschouwen. De AfD-leider van Thüringen, Höcke, is niet de enige die vindt dat de AfD "geen oplossingen hoeft te bieden voor conflicten in verre landen" – de partij regeert immers niet, schreef Höcke op X. "Er is geen reden waarom de AfD verdeeld zou zijn over deze oorlog", zei Bondsdaglid Rüdiger Lucassen ook tegen de Berliner Zeitung. "Wij zijn hooguit waarnemers, geen actieve deelnemers."

Net als bij veel andere kwesties zou de partij hier "gedwongen bekentenissen" moeten afwijzen, aldus de woordvoerder Defensiebeleid. "We benadrukken herhaaldelijk onze toewijding aan een 'belanggedreven buitenlands beleid' en het principe van 'niet-inmenging in de aangelegenheden van buitenlandse staten'. Dit is een goed moment om dienovereenkomstig te handelen."

Woensdagavond gaf AfD-covoorzitter Alice Weidel eindelijk commentaar op de situatie in het Midden-Oosten. Ze had lange tijd, bijna een week, gezwegen. In het verleden was ze vaak terughoudend geweest over buitenlandpolitieke kwesties. Nu publiceerde het persbureau van de AfD een gezamenlijke verklaring van de twee partijleiders, waarin ze hun bezorgdheid uitten over de escalatie, die ook de veiligheid van Duitsland, Europa en de hele wereld bedreigt. "Actief bijdragen aan de oorlog is niet in het belang van Duitsland en Europa. We roepen de strijdende partijen op tot terughoudendheid en hopen dat de VS zich niet in de oorlog hoeft te mengen."

Europese politici moeten "hun burgers beschermen tegen de negatieve gevolgen van het conflict in het Midden-Oosten, zoals migratiestromen of aanvallen, en diplomatiek bijdragen aan vredesbemiddeling", aldus de verklaring. Het is duidelijk een poging om de mogelijke gevolgen van dit conflict voor Duitsland te benadrukken. Blijkbaar een compromis. Ondertussen lijkt het standpunt van de fervente aanhangers van Israël geen meerderheid te hebben in de partijleiding.