Honger breekt nieuw record door oorlogen in Gaza en Soedan: twee miljoen mensen in een 'catastrofale' fase van voedselonzekerheid

Nog nooit eerder heeft de wereld zoveel honger geleden. Voor de zesde keer op rij bevestigt het Global Report on Food Crises , waarvan de laatste update afgelopen vrijdag is gepubliceerd, dat de situatie verslechtert als gevolg van gewapende conflicten, klimaatverandering en economische crises. Het rapport is opgesteld door het Global Network Against Food Crises , waartoe ook partners als de Europese Unie en de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) behoren. Het waarschuwt dat 295,3 miljoen mensen (gelijk aan 86% van de Amerikaanse bevolking) te maken hebben met acute voedselonzekerheid, die ontstaat wanneer voedsel onvoldoende beschikbaar en toegankelijk is.

Maar daarnaast bereikte het aantal mensen in een "catastrofale" situatie in 2024 een nieuw record: twee miljoen mensen - vooral in Gaza , Soedan en Zuid-Soedan - leven onder de slechtste van alle voedselzekerheidsniveaus gemeten door de Integrated Phase Classification (IPC) , een internationale "thermometer" voor de toegang tot voedsel. Wanneer dit punt bereikt is, heeft de bevolking dringend en onmiddellijk hulp nodig. Rein Paulsen, directeur Noodsituaties en Veerkracht van de FAO, vreest wat ons in 2025 te wachten staat. "Een van onze grootste zorgen is ons vermogen om met toekomstige interventies te reageren. Een aanzienlijke daling – tussen de 11% en 45% – is waarschijnlijk voor interventies op het gebied van voedselzekerheid", waarschuwt Paulsen.

Het Voedselcrisisrapport wordt sinds 2016 gepubliceerd en brengt de situatie in landen met risicofactoren in kaart. Uit de gegevens van dit jaar blijkt dat 13,7 miljoen meer mensen te maken hebben met een hoge mate van voedselonzekerheid vergeleken met de cijfers uit 2023. De stijging van 5% is deels te wijten aan wijzigingen in de geografische dekking van dit rapport, waarin de situatie in 53 landen werd onderzocht. Van de 34 landen met vergelijkbare gegevens voor 2023, meldden 19 een slechtere situatie, waaronder Namibië, Tsjaad, Zimbabwe, Soedan en Palestina.

De belangrijkste oorzaak van voedselonzekerheid in 20 van de geanalyseerde landen en regio's, waaronder Haïti , Libanon, Myanmar, Nigeria, Gaza en Soedan, waren conflicten en geweld. In 18 landen was er sprake van extreem weer. En in nog eens 15 landen, zoals Jemen, Afghanistan, Syrië en Zuid-Soedan, is de economische situatie slecht.

2024 was een kritiek jaar. In juli van dat jaar werd voor de derde keer in de geschiedenis bevestigd dat een land, Soedan, met hongersnood te kampen had . Deze verklaring kan alleen worden afgegeven door het ICF Hongersnoodbeoordelingscomité. Het was ook het jaar waarin de meeste mensen in de ergste fase van het IPC terechtkwamen. Volgens dit systeem zijn er vijf niveaus van voedselonzekerheid: minimaal, acuut, crisis, noodsituatie en catastrofe. Het aantal mensen in fase V, oftewel de ramp, is vergeleken met 2023 verdubbeld en bedraagt ​​nu bijna twee miljoen. 95% van deze mensen woont in de Gazastrook en Soedan. Ook mensen in Zuid-Soedan, Haïti en Mali hebben last van dit extreme gebrek aan voeding.

Vorig jaar voorspelde het Hongersnoodbeoordelingscomité ook al dat hongersnood in Gaza op handen was. De stad wordt geteisterd door de Israëlische invasie sinds oktober 2023 en door een toename van het geweld sinds de opheffing van het kortstondige staakt-het-vuren in maart vorig jaar . Gegevens uit juni 2024, beïnvloed door de aankomst van grotere hoeveelheden goederen en humanitaire hulp destijds, waren echter niet voldoende voor de commissie om een ​​verbod uit te vaardigen, zo legt het FAO-rapport uit.

De vooruitzichten voor 2025 geven echter aanleiding tot vrees voor het ergste. Het rapport waarschuwt dat de blokkade van de Gazastrook sinds het einde van het staakt-het-vuren de situatie zal verergeren: "Zelfs in een optimistisch scenario van dubbele groeicijfers en aanzienlijke buitenlandse hulp, wordt verwacht dat het tientallen jaren zal duren voordat de levensomstandigheden weer op het niveau van vóór oktober 2023 zijn."

Het FAO-rapport waarschuwt er ook voor dat de intensivering van gewapende conflicten en de onveiligheid in de Democratische Republiek Congo, Haïti, Soedan en Zuid-Soedan de toegang tot voedsel zal bemoeilijken. Verwacht wordt dat economische crises opnieuw de belangrijkste oorzaak van acute voedselonzekerheid zullen zijn, vanwege de onzekerheid in de wereldeconomie. "Stijgende tarieven en een zwakkere Amerikaanse dollar kunnen ervoor zorgen dat voedselprijzen wereldwijd hoger worden en dat de toeleveringsketens worden verstoord. Hierdoor wordt de toegang tot voedsel in landen die afhankelijk zijn van import, beperkt", waarschuwt het document. Door de opwarming van de aarde zal de droogte in Ethiopië, Kenia, Somalië, Afghanistan en Pakistan verergeren, wat gevolgen kan hebben voor de oogsten.

Het is duidelijk dat er in 2025 minder geld beschikbaar zal zijn dan in 2024: precies het tegenovergestelde van wat we nodig hebben gezien de acute trends van voedselonzekerheid.

Rein Paulsen, directeur Noodsituaties en Veerkracht bij de FAO

Bovendien zullen de bezuinigingen op humanitaire hulp en samenwerkingsprojecten, die het gevolg zijn van het begin van Donald Trumps presidentschap, ook gevolgen hebben voor de voedselzekerheid in het Zuiden. Tussen 2016 en 2024 kwam de helft van alle humanitaire voedselhulp uit de VS. Het rapport waarschuwt dat de abrupte bezuinigingen eerder dit jaar hebben geleid tot de sluiting of onderbreking van humanitaire operaties in landen als Afghanistan, de Democratische Republiek Congo, Ethiopië , Haïti, Zuid-Soedan, Soedan en Jemen. "Dit is precies het tegenovergestelde van wat we nodig hebben gezien de huidige trends van acute voedselonzekerheid", klaagt de directeur voor noodsituaties van de FAO.

Eén van de uitdagingen bij het financieren van humanitaire hulp en ontwikkelingshulp , legt Paulsen uit, is het combineren van verschillende soorten financiering voor allerlei projecten, niet alleen voor projecten die zich richten op voedselcrises die al zijn opgetreden. "Zo", aldus de expert, "woont ongeveer 80% van de mensen die te maken hebben met acute voedselonzekerheid op het platteland en is op de een of andere manier verbonden met de landbouw om te overleven. Maar slechts 3% van de wereldwijde financiering voor voedselzekerheidsinterventies gaat naar noodlandbouwprojecten of de levering van zaden en landbouwwerktuigen." Paulsen legt uit dat het promoten van noodprojecten in de landbouw zeer kosteneffectief is: de interventies zijn vier keer goedkoper en leveren veel effectievere resultaten op. Dergelijke strategieën zijn bijvoorbeeld in Afghanistan geïmplementeerd en hebben ervoor gezorgd dat het land tot de vijftien landen behoort waarvan de voedselzekerheidsindexen zijn verbeterd ten opzichte van 2023.

De bezuinigingen hebben echter niet alleen gevolgen voor veldprojecten, maar ook voor evaluatie- en analysetaken, zoals het verzamelen van gegevens over voedselzekerheid en voedingsstatus. "We zullen heel efficiënt te werk moeten gaan om met de middelen die we tot onze beschikking hebben een momentopname te maken van de voedselzekerheid", erkent Paulsen. Als de trend niet verandert tegen begin 2025, zal er een tekort zijn aan geld om honger te stillen en zal het zicht beperkt zijn tot het zien van een leeg bord.