‘Nulwerkloosheidsgebied’: een duur maar nuttig systeem, aldus de Rekenkamer

Dit experiment, dat in 2016 bij wet werd ingevoerd en is gebaseerd op het idee dat "niemand oninzetbaar is", maakt het mogelijk dat vrijwillige gebieden "van 5.000 tot 10.000 inwoners" "werkgelegenheidsgerichte bedrijven" (EBE) opzetten. Deze bedrijven werven mensen die al lange tijd werkloos zijn, met vaste contracten, benadrukken de Wijzen.

De termijn werd in 2020 verlengd en eindigt op 30 juni 2026. Het parlement moet vóór deze deadline een besluit nemen over het lot ervan.

Aanzienlijke menselijke en financiële middelen

Intussen heeft het Hof besloten zich te concentreren op dit "unieke voorwerp", dat eind 2024 betrekking had op 83 gebieden, met 86 EBE en "3.290 werknemers als gevolg van langdurig banenverlies".

Aanvankelijk was het idee achter het experiment dat het ingezamelde geld gelijk zou zijn aan de totale kosten van de werkloosheidsuitkering, geschat op € 18.000 per persoon per jaar. Het Hof benadrukt echter dat "deze schatting werd weerlegd" door een officieel rapport uit 2019.

De Wijzen wijzen erop dat het experiment "aanzienlijke middelen, zowel menselijk als financieel" vereist.

Financiële onevenwichtigheid

Zij constateren een "duidelijk" financieel onevenwicht, met uitgaven van 57,1 miljoen euro in 2024 voor de Staat (tegenover 5,8 miljoen in 2017) en 7,5 miljoen voor de departementen.

"De hoogte van de overheidsfinanciering in 2023, vergeleken met het aantal werknemers dat profiteert van het experiment in voltijdsequivalenten (FTE), vertegenwoordigt een jaarlijkse kost van 28.000 euro per FTE", aldus het rapport.

Dat is meer dan andere inburgeringsregelingen, zoals de aangepaste bedrijven (18.000 euro) of de integratiebedrijven (12.000).

De Wijzen wijzen ook op "atypisch bestuur". De pilot van het experiment is toevertrouwd aan een vereniging die het Territoriaal Experimenteel Fonds tegen Langdurige Werkloosheid (ETCLD) beheert, waarvan de monitoring door de staatsadministraties "minimaal" plaatsvindt.

Het Hof is tevens van oordeel dat "een einde moet worden gemaakt aan het beheer van de publieke middelen door een vereniging" en wenst dat "deze aanpak deel uitmaakt van het common law-beleid ten gunste van de werkgelegenheid."