Elon Musk, het 'salaris van de eeuw' en de mythe van oneindige prikkels

Met meer dan 75 procent van de stemmen vóór hebben de aandeelhouders van Tesla een duizelingwekkend compensatiepakket voor Elon Musk goedgekeurd : een 10-jarig aandelenplan ter waarde van $ 1 biljoen , afhankelijk van het behalen van bijna sciencefictionachtige mijlpalen. Met andere woorden: als Tesla een marktkapitalisatie van $ 8,5 biljoen zou bereiken, acht keer de huidige waarde, zou Musk de eerste biljonair in de geschiedenis kunnen worden .

Tesla-voorzitter Robyn Denholm heeft wekenlang investeerders proberen te overtuigen: "Het risico hem te verliezen zou rampzalig zijn voor Tesla." Deze visie, die door velen wordt gedeeld, is dat Musk onvervangbaar is, een drijvende kracht die de mensheid kan voortstuwen naar "duurzame overvloed", zoals hij zelf verklaarde bij de presentatie van de nieuwe missie van het bedrijf. Maar voor anderen is de belofte van een biljoen dollar meer een psychologische dan een economische gok. Achter het applaus van fans en de protesten van critici schuilt een diepere vraag: is financiële prikkel echt de belangrijkste drijfveer voor toewijding en innovatie? Zal Musk harder werken, of juist omdat hij meer kan verdienen? Onder andere The New York Times stelt zich deze vraag.

De logica achter het megasalaris is eenvoudig: hoe groter de beloning, hoe groter de inspanning . Het is een axioma geworteld in de klassieke economie en de financiële taal, maar empirische studies beginnen het te ondermijnen. The Times interviewde economen zoals Esther Duflo en Abhijit Banerjee, Nobelprijswinnaars aan het MIT, die stellen dat de impact van financiële prikkels "vaak overdreven" is. De correlatie tussen CEO-salarissen en bedrijfsprestaties is, zo merken ze op, verre van duidelijk. Analyses van honderden grote Amerikaanse bedrijven laten zien dat bedrijven met CEO's die onder het gemiddelde betaald worden, betere aandelenrendementen hebben dan bedrijven met overbetaalde leiders .

Op een bepaald niveau (van welvaart) is geld geen brandstof meer, maar een symbool. Dan Ariely, gedragseconoom aan Duke University, die ook geïnterviewd werd door de krant New York, vat het samen met een provocerende opmerking: "Stel je een dag uit het leven van Musk voor als hij 1 biljoen dollar zou verdienen in plaats van 1 miljard. Wat zou hij anders doen? Meer koffie drinken? Minder slapen? Of meer? Op dit niveau zie ik geen enkele manier waarop een financiële prikkel echt gedrag kan veranderen."

Dus waarom wil Musk het? Misschien, zoals de New York Times suggereert, niet vanwege het geld zelf, maar vanwege wat het vertegenwoordigt: controle. Het nieuwe plan zou hem namelijk bijna 29 procent van de Tesla-aandelen garanderen, waarmee hij zijn positie als absolute visionaire leider veiligstelt, beschermd tegen mogelijke bestuursopstanden of short selling. Musk zelf heeft het botweg gezegd: hij wil geen "leger van robots bouwen" zonder "een sterke invloed op dat leger" te hebben.

De goedkeuring van het pakket kwam na een ongebruikelijke, bijna electorale campagne. Volgens de Washington Post mobiliseerde Tesla grote fondsen – van BlackRock tot Vanguard – en zelfs fans van het merk, die dreigden hun investeringen terug te trekken om Musk te steunen. Denholm gaf toe "twee weken lang non-stop" te hebben gesproken om de goedkeuring van investeerders te krijgen. De inzet was duidelijk: Musk of onzekerheid. Maar de deal komt op een delicaat moment. Tesla kampt met dalende winstmarges, Chinese concurrentie en een reputatie die is aangetast door de politieke controverses van de CEO . Toch hebben aandeelhouders ervoor gekozen om te wedden op de rijkste (en meest verdeelde) man ter wereld, ervan overtuigd dat alleen hij Tesla verder kan brengen dan elektrische auto's, richting kunstmatige intelligentie en robotica. Het nieuwe plan omvat twaalf aandelentranches die gekoppeld zijn aan progressieve mijlpalen: voor elke $500 miljard stijging van de marktwaarde krijgt Musk 1 procent extra aandelen. Maar sommige experts, zoals Nell Minow van ValueEdge Advisors, waarschuwen: "Het is een kwestie van kop, munt, verlies. De raad van bestuur heeft te veel discretionaire bevoegdheid om te bepalen of de doelstellingen daadwerkelijk zijn bereikt."

Zal hij meer werken?

De vraag blijft. Zal Musk echt meer werken dankzij deze berg aandelen? Het bewijs suggereert van niet. Musk staat er al om bekend dat hij 80-100 uur per week werkt en tegelijkertijd SpaceX, X (Twitter), Neuralink en xAI leidt. Het is moeilijk voor te stellen dat een verdere financiële prikkel zijn productiviteit of focus zou kunnen vergroten . En misschien is dit wel waar de Musk-zaak een bredere parabel wordt. Het pakket van een biljoen dollar vertelt ons niet zozeer hoeveel Musk zal verdienen, maar hoeveel Tesla – en de markt – bereid zijn te betalen om te geloven in een man die belooft de toekomst opnieuw uit te vinden.

Meer over deze onderwerpen: