William I. Robinson*: Trumps tarievenoorlog

M

voorbij de rook en Volgens de spiegels is Trumps tarievenoorlog het gevolg van drie factoren. Ten eerste is het een reactie op de crisis van het wereldwijde kapitalisme. Ten tweede is het een onderdeel van de oorlog tegen de Amerikaanse en wereldwijde arbeidersklasse. En ten derde zitten er zoveel tegenstrijdigheden in dat het de crisis alleen maar zal verergeren en zal bijdragen aan de val van de Trump-coalitie.

Gedurende de laatste halve eeuw is elk land verankerd geraakt in een geglobaliseerd systeem van productie, financiën en dienstverlening. Het is niet mogelijk om je hieruit terug te trekken zonder enorme ontwrichting die zou leiden tot chaos en ineenstorting. Trumps tarieven zullen de wereldwijde economische onrust verergeren, maar het systeem van wereldwijd kapitalisme kampt ook met een toenemende politieke crisis van de legitimiteit van de staat en met massale maatschappelijke onvrede. De politieke dimensies van de crisis weerspiegelen een fundamentele tegenstrijdigheid in de organisatie van het mondiale kapitalisme: de scheiding tussen een wereldwijd geïntegreerde economie en een systeem van politieke autoriteit gebaseerd op de natiestaat.

Elke staat heeft een tegenstrijdig mandaat. Enerzijds moet het politieke legitimiteit verwerven onder de bevolking en de eigen nationale maatschappelijke orde stabiliseren. Anderzijds moet het de accumulatie van transnationaal kapitaal op zijn grondgebied bevorderen, in concurrentie met andere staten. Deze twee tegenstrijdige functies zijn onverenigbaar met elkaar en leiden tot protectionistische oorlogen en andere vormen van concurrentie tussen staten. Om transnationale bedrijfsinvesteringen aan te trekken, is het nodig kapitaal te verstrekken met prikkels zoals lage lonen en arbeidsdiscipline, een slappe regelgeving, belastingvoordelen, investeringssubsidies, privatisering en deregulering. Het resultaat is een groeiende ongelijkheid, verarming en onzekerheid voor de werkende klasse – precies de omstandigheden die staten in een legitimiteitscrises storten, nationale politieke systemen destabiliseren, de controle van de elite in gevaar brengen en de opkomst van een neofascistisch rechts stimuleren.

Lang voordat Trump aantrad, probeerden opeenvolgende Amerikaanse regeringen in de 21e eeuw subsidies, belastingvoordelen en tarieven te gebruiken om transnationale investeerders aan te trekken. Dit leidde tot voortdurende protectionistische conflicten tussen staten. Volgens gegevens van het IMF hebben regeringen begin jaren 2020 meer dan 1.500 beleidsmaatregelen genomen om industrieën naar hun grondgebied te lokken. In de jaren 2010 was dat nog vrijwel nul. In tegenstelling tot het protectionisme dat landen aan het begin van de 20e eeuw oplegden, dat erop gericht was buitenlandse kapitalisten buiten te houden en de nationale industrie te bevorderen, is dit nieuwe protectionisme niet gericht op het buiten de deur houden van buitenlands kapitaal , maar op het aantrekken van transnationale ondernemingen en financiële investeerders.

Als het ene deel van de vergelijking bestaat uit tarieven en andere protectionistische maatregelen om transnationale investeringen aan te trekken, is het andere deel een regelrechte escalatie van klassenstrijd van bovenaf tegen de Amerikaanse en mondiale arbeidersklasse. Trumps programma stelt voor om de restanten van de regulerende staat te vernietigen, de restanten van de publieke sfeer te privatiseren, massaal te bezuinigen op sociale uitgaven, de belastingen voor kapitaal en rijken te verlagen en het staatsapparaat van repressie en toezicht uit te breiden. Het doel is om de resterende elementen van het grote klassencompromis dat ontstond tijdens de Grote Depressie van de jaren dertig en resulteerde in de New Deal , de sociaaldemocratische verzorgingsstaat, te elimineren.

Het doel van het Trumpisme is om de Amerikaanse beroepsbevolking radicaal te degraderen. Deze beroepsbevolking kampt immers al met een ernstige crisis op het gebied van sociale reproductie. Transnationale investeerders zouden gestraft moeten worden met tarieven als ze zich buiten de Verenigde Staten bevinden, maar verleid worden om zich binnen de grenzen van de VS te vestigen door de prikkel van een massa arbeidskrachten die in het defensief wordt gedrongen en openstaat voor uitbuiting. Het Trumpisme stelt voor om het kapitaal een wanhopige en gemakkelijk uit te buiten arbeidersklasse aan te bieden, om zo de uitbuitbaarheid van deze klasse concurrerend te maken met de uitbuitbaarheid van de arbeidersklasse in andere landen. Tarieven zijn niet schadelijk voor het kapitaal, maar voor de arbeiders. Bedrijven zullen de kosten van de tarieven doorberekenen via hogere prijzen. Deze prijsstijging zal de consumptie van de arbeidersklasse doen afnemen. Het is een berekende strategie om de arbeidersklasse te verzwakken door hen te verdelen en te verarmen, juist in een tijd van massale ontevredenheid en toenemende klassenstrijd.

De oorlog tegen immigranten en de dreiging van massale deportaties vormen een aanval op de gehele multi-etnische en multinationale arbeidersklasse, met als doel angst en chaos te creëren op de arbeidsmarkt en in de sociale instellingen. Historisch gezien ondermijnt hypernationalisme de eenheid van de arbeidersklasse en zet het arbeiders uit verschillende landen tegen elkaar op. Ook racisme moet nieuw leven worden ingeblazen om de arbeidersklasse te verdelen en te desorganiseren.

Trump is een Frankenstein die is ontstaan ​​door de afhankelijkheid van het transnationale kapitaal van de staat om massale ontevredenheid onder controle te houden en het probleem van chronische stagnatie op te lossen. Maar het is twijfelachtig of Trumps handelsoorlogen er daadwerkelijk in zullen slagen om transnationale kapitalisten ervan te overtuigen hun productie naar de VS te verplaatsen. Transnationale ondernemingen kunnen gevestigd zijn in een bepaald land, maar opereren via grote, onderling verbonden wereldwijde productie- en distributieketens die worden gehinderd door tarieven of andere obstakels die door natiestaten worden opgelegd. De Amerikaanse Kamer van Koophandel, de National Association of Manufacturers, de National Retail Federation en andere bedrijfsorganisaties zijn tegen de tarieven.

Trump zal de chaos die zijn programma veroorzaakt, aangrijpen om de politiestaat in al zijn woede te laten reageren op het verzet van de bevolking. In plaats van het wereldwijde kapitalisme te stabiliseren, zal het Trump-project juist de tegenstellingen verergeren die het kapitalisme verscheuren. Wereldwijde elites raken verdeeld en steeds meer gefragmenteerd naarmate de internationale orde na de Tweede Wereldoorlog afbrokkelt en de geopolitieke confrontaties heviger worden. Het World Economic Forum publiceerde zijn jaarlijkse Global Risk Report vlak voor de inauguratie van Trump. Nu we 2025 ingaan, raakt het wereldwijde landschap steeds meer verdeeld over geopolitieke, ecologische, sociale, economische en technologische grenzen , waarschuwde hij. De wereld ziet er somber uit op alle drie de tijdhorizonten: de huidige, de korte en de lange termijn .

* Bijzonder hoogleraar sociologie, Universiteit van Californië in Santa Barbara