Kan Trump het grondwettelijke recht op habeas corpus opschorten om deportaties te versnellen?

WASHINGTON (AP) — Stephen Miller, plaatsvervangend stafchef van het Witte Huis, zegt dat president Donald Trump op zoek is naar manieren om zijn wettelijke bevoegdheid uit te breiden om migranten die illegaal in de Verenigde Staten verblijven, te deporteren. Om dit te bereiken, zegt hij, overweegt de regering actief om het habeas corpus-beginsel op te schorten, het grondwettelijke recht van individuen om hun detentie door de regering juridisch aan te vechten.

Een dergelijke maatregel zou gericht zijn op migranten en is onderdeel van de reeks maatregelen die de Republikeinse president neemt aan de grens tussen de VS en Mexico.

"De grondwet is duidelijk en dat is natuurlijk de hoogste wet van het land (en het geeft aan) dat het voorrecht van het habeas corpus- bevel kan worden opgeschort in tijden van invasie", vertelde Miller op vrijdag 9 mei aan verslaggevers buiten het Witte Huis.

"Ik zou dus zeggen dat het een optie is die we actief overwegen", aldus Miller. “Kijk, veel hangt ervan af of de rechter het juiste doet of niet.”

Wat is habeas corpus ?

Deze Latijnse term betekent ‘moge je het lichaam hebben’. Federale rechtbanken gebruiken een habeas corpus- bevelschrift om een ​​gevangene voor een neutrale rechter te brengen, die moet bepalen of de gevangenschap legaal is of niet.

Habeas corpus werd in de Amerikaanse grondwet opgenomen als een import uit het Engelse gewoonterecht. In 1679 nam het parlement de Habeas Corpus Act aan. Deze wet moest ervoor zorgen dat de koning gevangenen vrijliet als de wet hun opsluiting niet rechtvaardigde.

De opschortingsclausule van de Grondwet, de tweede clausule van artikel I, afdeling 9, bepaalt dat ‘het voorrecht van het habeas corpus- bevel niet mag worden opgeschort, tenzij in geval van opstand of invasie, wanneer de openbare veiligheid dit vereist.’

Ben je al eens eerder geschorst?

Ja. De Verenigde Staten hebben in hun geschiedenis vier keer het habeas corpus-beginsel opgeschort. Normaal gesproken was voor dit soort situaties toestemming van het Congres nodig, iets wat tegenwoordig vrijwel onmogelijk zou zijn, zelfs niet met Trumps aandringen, gezien de kleine marges van de Republikeinse meerderheden in het Huis van Afgevaardigden en de Senaat.

President Abraham Lincoln schortte het habeas corpus-beginsel tijdens de Burgeroorlog meerdere malen op. Het begon in 1861, om vermeende spionnen en sympathisanten van de Confederatie te kunnen arresteren. Hij negeerde een uitspraak van Roger Taney, die opperrechter was van het Hooggerechtshof maar de zaak behandelde als rechter bij een arrondissementsrechtbank. Het Congres gaf in 1863 toestemming voor de opschorting ervan, waardoor Lincoln dit opnieuw kon doen.

Het Congres handelde op soortgelijke wijze onder president Ulysses S. Grant en schortte het habeas corpus-beginsel in delen van South Carolina op met de Civil Rights Act van 1871. Deze wet, ook bekend als de Ku Klux Klan-wet, was bedoeld om het geweld en de intimidatie door groepen die zich verzetten tegen de wederopbouw in het Zuiden tegen te gaan.

In 1905 werd het habeas corpus-beginsel in twee provincies van de Filipijnen opgeschort. Het was toen nog Amerikaans grondgebied en de autoriteiten vreesden voor een dreigende opstand. In Hawaï werd het opgeschort na het bombardement op Pearl Harbor in 1941, maar voordat het in 1959 een staat werd.

Voordat ze rechter bij het Hooggerechtshof werd, was Amy Coney Barrett medeauteur van een artikel waarin ze stelde dat de Suspension Clause "niet specificeert welke tak van de overheid de bevoegdheid heeft om het grondstoffenvoorrecht op te schorten, maar de meeste mensen zijn het erover eens dat alleen het Congres dat kan doen."

Zou de regering van Trump daartoe in staat zijn?

Je kunt het proberen. Miller stelde dat de Verenigde Staten te maken krijgen met een ‘invasie’ van migranten. Die term werd bewust gebruikt, ook al zou elke poging om het habeas corpus-beginsel op te schorten juridische problemen opleveren. Het zou de vraag oproepen of het land daadwerkelijk met een invasie te maken heeft en, zo ja, of deze een buitengewoon groot gevaar voor de openbare veiligheid oplevert.

Federale rechters stonden tot nu toe sceptisch tegenover de eerdere pogingen van de Trump-regering om buitengewone bevoegdheden te gebruiken om deportaties te vergemakkelijken. Dat zou het nog moeilijker kunnen maken om habeas corpus op te schorten.

Trump betoogde in maart dat de Verenigde Staten te maken hadden met een ‘invasie’ door Venezolaanse bendeleden en beriep zich op de Alien Enemies Act van 1798, een wet uit oorlogstijd die hij probeerde te gebruiken om massadeportaties te versnellen.

Zijn regering besloot om vermoedelijke leden van de Tren de Aragua-bende snel te deporteren naar een beruchte gevangenis in El Salvador, wat leidde tot een reeks juridische gevechten.

Federale rechtbanken in het hele land, waaronder die in New York, Colorado, Texas en Pennsylvania, hebben sindsdien het gebruik van de Alien Enemies Act door de overheid geblokkeerd om vele redenen, waaronder de vraag of het land daadwerkelijk met een invasie te maken heeft.

Als de rechtbanken al sceptisch zijn, hoe kan het habeas corpus-beginsel dan worden opgeschort?

Miller, die felle kritiek uitte op rechters die zich tegen de regering uitspreken, stelde dat de rechterlijke macht mogelijk niet het laatste woord heeft.

"Het Congres heeft een wet aangenomen die bekendstaat als de Immigration and Nationality Act. Deze wet ontneemt de rechtbanken onder Artikel III, de rechterlijke macht, hun jurisdictie over immigratiezaken", zei hij vrijdag.

Deze wet werd in 1952 door het Congres aangenomen en in 1996 en 2005 werden er belangrijke wijzigingen in aangebracht. Rechtsgeleerden merken op dat de wet taalgebruik bevat waardoor bepaalde zaken naar immigratierechtbanken kunnen worden doorverwezen, die onder toezicht staan ​​van de uitvoerende macht.

Toch zouden de meeste beroepen in dergelijke zaken voornamelijk door de rechterlijke macht worden behandeld, en zouden ze tegen dezelfde problemen aan kunnen lopen als Trumps pogingen om de Alien Enemies Act te gebruiken.

Hebben andere regeringen dit geprobeerd?

Technisch gezien is dat sinds Pearl Harbor niet meer zo, maar de laatste tijd is het habeas corpus-beginsel een centrale rol gaan spelen in een aantal belangrijke juridische uitdagingen.

De Republikeinse president George W. Bush ondernam geen actie om het habeas corpus-beginsel op te schorten na de aanslagen van 11 september, maar zijn regering stuurde vervolgens gevangenen naar Guantanamo Bay op Cuba. Dit leidde tot rechtszaken van advocaten die betoogden dat de regering het habeas corpus-beginsel en andere grondwettelijke beschermingen had geschonden.

In 2008 oordeelde het Hooggerechtshof dat gevangenen in Guantanamo Bay het grondwettelijk recht op habeas corpus hebben, waardoor ze hun detentie voor de rechter kunnen aanvechten. Dit leidde tot de vrijlating van een aantal gevangenen uit Amerikaanse hechtenis.