Deskundige: Hittegolven veroorzaken drie keer zoveel waterverdamping uit rivieren

Door de hitte verdampt het water uit de rivieren tot wel drie keer zo sterk. Het is mogelijk dat de Wisla op sommige plaatsen een zeer laag waterpeil bereikt, aldus prof. Jerzy Kozyra van het Instituut voor Teelt, Bemesting en Bodemkunde in Puławy tegen PAP. Volgens hem zal de hydrologische droogte pas in de herfst kunnen verdwijnen.

Het hoofd van de afdeling Bio-economie en Agrometeorologie van het Instituut voor Geologie en Natuurlijke Hulpbronnen, prof. Jerzy Kozyra, wees erop dat er in Polen al enkele jaren lage waterstanden in rivieren worden waargenomen. "Dit jaar is dat vooral zichtbaar door de geringe regenval in de herfst en winter. Het is goed dat februari en mei na een uitzonderlijk warme januari koel waren, want dan zou er nog minder water in de Wisla staan", oordeelde de expert.

Met betrekking tot de hydrologische kringloop herinnerde hij eraan dat de waterhuishouding in Polen afhankelijk is van atmosferische neerslag: eerst sijpelt het water door de bodem, dringt het door in de diepere lagen en als er voldoende water is (d.w.z. als het de watercapaciteit van de bodem overschrijdt), bereikt het het grondwaterniveau en komt het vervolgens in bronnen terecht.

"Dit jaar laten onze modellen die de hoeveelheid water in de bodem beschrijven, zien dat we nog steeds een groot watertekort hebben in de diepere lagen van de bodem. We proberen deze modellen op te nemen in het droogtemonitoringsysteem, bijvoorbeeld in het Clim4Cast-project van verschillende Midden- en Oost-Europese landen, om de monitoring te verbeteren", voegde hij eraan toe.

Prof. Kozyra wees erop dat landbouwdroogte altijd het snelst kan worden opgemerkt door de effecten op landbouwgrond te observeren, omdat landbouwgewassen direct reageren op een tekort aan regenval en verdamping. Dit vertaalt zich, zoals hij uitlegde, zeer snel in een verzwakte plantenconditie, lagere opbrengsten en bijgevolg financiële verliezen voor boeren.

De IUNG-expert meldde dat de provincies Lubusz en Zachodniopomorskie dit jaar de meeste oogstverliezen door droogte zullen kennen. Ook de centrale gebieden van de provincies Łódź en Kujavië-Pommeren lopen risico. "Verzwakte planten zijn gevoeliger voor bijvoorbeeld hoge temperaturen en harde wind. Bovendien is er bij warm weer een grotere druk van plagen en ziekten, wat een negatief effect kan hebben", voegde de landbouwkundige eraan toe.

Bomen daarentegen, zo legde hij uit, absorberen water voornamelijk uit diepere bodemlagen. Bomen die in slechtere conditie verkeren, kunnen daarom de eerste indicator zijn van hydrologische droogte.

Verwijzend naar de recente warme dagen, meldde hij dat de hitte ervoor zorgt dat er tot drie keer meer water uit rivieren verdampt. "Normaal gesproken is dit ongeveer 2-3 liter per vierkante meter in de vorm van verdamping van het oppervlak van bijvoorbeeld een meer of een vijver, terwijl er tijdens de hitte van donderdag – volgens verdampingsmetingen op het agrometeorologische station van IUNG-PIB in Osiny bij Puławy – volgens de verdampingsmeter op dit station 7 liter water verdampte van een vierkante meter wateroppervlak," aldus de professor.

Hij voegde toe dat bij grote hitte - zoals metingen aantonen - veel water direct verdampt van het wateroppervlak, uit de bodem, maar ook van planten, en uit waterreservoirs en rivieren. Daardoor komt er minder water in de rivieren terecht.

Volgens de deskundige zullen incidentele regenbuien – na zo’n langdurig watertekort in de bodem – de hydrologische droogte niet verhelpen, omdat de regen dan in de oppervlaktelagen van de bodem blijft hangen en niet dieper doordringt.

"Dit vereist tijd en langdurige neerslag. De meeste neerslag van hevige stormen dringt niet door tot diepere bodemlagen, het water bereikt het grondwaterniveau niet en voedt geen bronnen. Deze neerslag veroorzaakt eerder oppervlaktewaterafvoer en als gevolg daarvan snelle rivieroverstromingen. Dergelijke overstromingen gaan echter ook gepaard met snelle dalingen van het waterpeil in deze rivieren," benadrukte hij.

Toen hem gevraagd werd hoe dit tegengegaan kon worden, antwoordde hij dat water op alle mogelijke manieren vastgehouden moest worden op landbouwgronden en in afwateringssloten, zodat de stroom naar rivieren vertraagd zou worden.

Om hydrologische droogte te voorkomen – zo schat de professor in – zijn ongeveer twee maanden van een periode met neerslag die de meerjarige normen aanzienlijk overschrijdt, nodig. Volgens hem is het elimineren van hydrologische droogte waarschijnlijk alleen in de herfst mogelijk, wanneer de temperatuur daalt, de verdamping lager is en er langere periodes met atmosferische neerslag zullen zijn.

Volgens hem zal de situatie op de Wisla in de nabije toekomst niet veranderen, omdat er in de zomer veel verdamping is door de hoge temperaturen. "Het is mogelijk dat de Wisla plaatselijk een zeer lage waterstand zal bereiken, wat een bedreiging kan vormen voor vissen en andere waterorganismen", aldus de wethouder.

Hij voegde eraan toe dat de lage waterstanden in rivieren gevolgen kunnen hebben voor de industrie, waaronder energiecentrales en andere grote fabrieken die water nodig hebben voor hun werkzaamheden. Gewone bewoners zullen rekening moeten houden met een verbod op het besproeien van tuinen, gazons of het vullen van zwembaden.

Gabriela Bogaczyk (PAP)

gab/ agz/ jpn/