'Mensen zullen verhongeren' vanwege Amerikaanse bezuinigingen op hulp aan Soedan
Door het bevriezen van de humanitaire hulp uit de VS is bijna 80% van de noodvoedselkeukens gesloten. Deze waren opgezet om mensen te helpen die door de burgeroorlog in Soedan berooid zijn geraakt, zo heeft de BBC vernomen.
Vrijwilligers voor hulp zeiden dat de impact van het uitvoerend bevel van president Donald Trump om de bijdragen van de Amerikaanse ontwikkelingsorganisatie USAID voor 90 dagen stop te zetten, betekende dat meer dan 1.100 gemeenschappelijke keukens moesten sluiten.
Geschat wordt dat bijna twee miljoen mensen die proberen te overleven, getroffen zijn.
Het conflict tussen het leger en de paramilitaire Rapid Support Forces heeft sinds het uitbreken van het conflict in april 2023 tienduizenden mensenlevens geëist, miljoenen mensen uit hun huizen verdreven en velen met hongersnood geconfronteerd.
De keukens worden gerund door groepen die bekend staan als emergency response rooms. Het zijn lokale activisten die aan de frontlinie bleven om te reageren op de crises in hun buurten.
"Mensen kloppen op de deuren van de vrijwilligers," zegt Duaa Tariq, een van de organisatoren van de spoedeisende hulp. "Mensen schreeuwen van de honger op straat."
De regering van Trump heeft vorige maand abrupt alle Amerikaanse hulp opgeschort om vast te stellen of deze "de Amerikaanse belangen diende". Ook is begonnen met de ontmanteling van USAID.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft vrijstelling verleend voor noodvoedselhulp, maar Soedanese organisaties en anderen zeggen dat er grote verwarring en onzekerheid bestaat over wat dat in de praktijk betekent.
De normale kanalen voor het verwerken van een vrijstelling via USAID bestaan niet meer en het is niet duidelijk of de contante hulp – waar de gemeenschappelijke keukens van afhankelijk zijn – zal worden hersteld, of alleen goederen in natura. Volgens sommige schattingen heeft USAID 70-80% van de totale financiering aan deze flexibele contante programma's verstrekt.
De sluiting van de meeste noodkeukens in Soedan wordt door organisaties die zich inzetten om de grootste hongercrisis ter wereld aan te pakken, gezien als een grote tegenslag. Er zijn meldingen van hongersnood op ten minste vijf locaties.
Het netwerk van gemeenschappelijke voedingscentra was in de beginfase van de burgeroorlog in het land afhankelijk van donaties uit de gemeenschap en de diaspora. Later kreeg het echter steeds meer financiële steun van internationale organisaties, waaronder USAID, die moeite hadden om de conflictgebieden te bereiken.
Het is een "enorme tegenslag", zegt Andrea Tracy, een voormalig USAID-functionaris die een fonds heeft opgericht, de Mutual Aid Sudan Coalition, voor particuliere donaties aan de eerste hulpafdelingen.
De voormalige directeur van USAID, Samantha Power, omarmde het idee om met lokale groepen samen te werken in plaats van alleen te vertrouwen op traditionele kanalen zoals de VN.
Er stroomde al geld binnen via internationale hulporganisaties die subsidies uit de VS ontvingen, maar er werd nog gewerkt aan een kanaal voor directe financiering.
"Het was baanbrekend," zegt mevrouw Tracy. "De enige keer dat USAID dit ooit heeft gedaan, was met de White Helmets (humanitaire groep) in Syrië."
Voor mevrouw Tariq maakte de bezuiniging op Amerikaanse financiering het onmogelijk om voorraad te kopen voor de meer dan 25 keukens in de zes wijken in de hoofdstad Khartoem, die ze helpt bedienen. Ze vertelde de BBC dat ze daardoor niet voorbereid waren op een verslechterende situatie toen het leger oprukte naar het gebied, dat sinds het uitbreken van het conflict in handen is van de RSF.
Er vonden op grote schaal plunderingen op de markten plaats toen de RSF zich begon terug te trekken en het leger de belegering verscherpte.
De meeste keukens zijn gesloten, zei ze. Sommigen proberen voedsel op krediet te krijgen van lokale vissers en boeren, maar binnenkort "verwachten we dat veel mensen honger lijden".
Hier en in de rest van het land zal het Mutual Aid Sudan Coalition-fonds van mevrouw Tracy doen wat het kan om de leemte te dichten die USAID heeft achtergelaten.
"Ik denk dat we [de noodkeukens] kunnen versterken", zei ze, "maar de realiteit is dat [particuliere donaties] nu nog meer zullen moeten doen, want zelfs als de humanitaire hulp wordt hervat, zal het nooit meer zijn wat het was."
"Deze vrijwilligers daagden ons uit om anders te werken, en wij reageerden daarop", zegt een lid van een voormalige partnerorganisatie van USAID.
Ze zijn ‘uitgeput, getraumatiseerd en hebben te weinig geld’ en ‘we waren bezig om ze te helpen’.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft geen specifieke vragen over vrijstellingen voor Soedan beantwoord. Volgens het ministerie is de informatie rechtstreeks gedeeld met de groepen waarvan de aanvragen zijn goedgekeurd.
"Het evaluatieproces van de hulp gaat niet over het beëindigen van buitenlandse hulp, maar over het herstructureren van de hulp om ervoor te zorgen dat de Verenigde Staten veiliger, sterker en welvarender worden", aldus het rapport in antwoord op een vraag van de BBC.
Het Wereldvoedselprogramma (WFP) zegt dat het vrijstellingen heeft gekregen voor zijn 13 bestaande Soedanese subsidies met USAID, maar er is geen zekerheid over wat er in de toekomst gaat gebeuren met de financiering. Dat zou hoe dan ook in onderhandeling zijn geweest - nu zullen de gesprekken plaatsvinden onder gewijzigde omstandigheden.
In 2024 waren de Verenigde Staten de grootste donor van Soedan, zowel wat betreft directe donaties als bijdragen aan het humanitaire responsplan van de VN voor Soedan.
Hoge VN-functionarissen vertelden de BBC dat de gevolgen van Washingtons beleidswijziging ook buiten de grenzen van Soedan voelbaar zouden zijn. Meer dan twee miljoen burgers zijn nu namelijk op de vlucht in buurlanden.
"Ik zag mensen die gevlucht waren voor conflicten, maar niet voor honger", zei Rania Dagesh, assistent-directeur van het WFP voor partnerschappen en innovatie, na een bezoek aan kampen in Renk en Malakal, Zuid-Soedan, eerder deze maand.
De toestroom van vluchtelingen heeft de beschikbare middelen alleen maar verder onder druk gezet.
"We moeten rationaliseren, rationaliseren, rationaliseren", zegt Mamadou Dian Balde, directeur van het regionale bureau van de Hoge Commissaris voor Vluchtelingen van de VN.
Hij had ook vluchtelingenkampen in Tsjaad en Egypte bezocht toen hij met de BBC sprak. "We zijn gespannen. Het is extreem moeilijk."
Ze geven allebei de lokale gemeenschappen complimenten voor het verwelkomen van degenen die een toevluchtsoord zoeken en het delen van het weinige dat beschikbaar is met hen. In het geval van Zuid-Soedan "zijn het een miljoen extra mensen die naar een land zijn gekomen waar al 60% van de bevolking in noodhonger verkeert", zegt mevrouw Dagesh.
De meeste gezinnen zorgen nu voor één maaltijd per dag, waarbij kinderen en ouderen voorrang krijgen.
"Maar je ziet ze voor je ogen verslijten en dunner worden - ondervoede kinderen. Je ziet moeders die proberen borstvoeding te geven, maar er komt niets uit hun borst," zei ze.
De meeste vluchtelingen zijn vrouwen, kinderen en een aantal ouderen.
Ze zeggen dat de meeste valide mannen gedood zijn of gewoon verdwenen. Dus vluchtten ze om zichzelf en de kinderen te redden. Ze hebben niets.
Geconfronteerd met de honger in de kampen, hebben sommigen in Zuid-Soedan geprobeerd brandhout te verkopen. Maar mevrouw Dagesh zegt dat het hen blootstelt aan intimidatie, geweld en verkrachting.
Veel van de vluchtelingen die ze ontmoette kwamen uit de landbouwgebieden van Soedan. De oorlog verstoorde hun levens en middelen van bestaan.
Ze willen graag dat de vrede terugkeert, zodat ze terug naar huis kunnen, maar de gevechten woeden al bijna twee jaar en er is nog geen einde in zicht.
Nu de hongersituatie in Soedan verslechtert zolang er geen staakt-het-vuren is, zal de sluiting van de keukens die noodmaaltijden leveren, het aantal mensen dat de grens over vlucht, alleen maar doen toenemen.
Toch staan hulporganisaties die normaal gesproken hulp zouden bieden, onder druk.
De UNHCR zegt dat ze gedwongen is geweest om te rationaliseren "tot niveaus waarbij onze interventies absoluut beperkt zijn - ze zijn op het minimum".
Het helpt niet dat het agentschap al ondergefinancierd was.
Vorig jaar riep de UNHCR donoren op om slechts 30% van het verwachte bedrag te doneren. Hierdoor moesten de teams 'alles' schrappen, inclusief het aantal maaltijden en de hoeveelheid water die vluchtelingen konden krijgen.
De VS is de belangrijkste financier van de UNHCR en de aankondiging vorige maand van de bevriezing van de hulp en de daaropvolgende vrijstelling lijken de situatie in de war te schoppen.
"We zijn nog steeds bezig om samen met partners te beoordelen in hoeverre dit gevolgen heeft voor onze behoeften", vertelde Balde aan de BBC.
Geconfronteerd met onmogelijke keuzes, zoeken sommige vluchtelingen al hun toevlucht in derde landen, waaronder de Golf, Europa en daarbuiten. Sommigen beginnen aan "zeer gevaarlijke reizen", zegt de heer Balde.
BBC
