Spotkanie Trumpa z Zełenskim w Waszyngtonie: Dlaczego Europa zaprosiła się do stołu negocjacyjnego

Przełomowe spotkanie dla Ukrainy, ale także dla Europy. Trzy dni po spotkaniu prezydenta USA Donalda Trumpa z prezydentem Rosji Władimirem Putinem , które charakteryzowało się „konstruktywną” wymianą zdań na temat wojny na Ukrainie , Europejczycy postanowili włączyć się do dyskusji między Kijowem a Stanami Zjednoczonymi w Białym Domu w poniedziałek 18 sierpnia.

Wołodymyr Zełenski przybywa do Waszyngtonu w towarzystwie delegacji europejskiej, w skład której wchodzą: Emmanuel Macron, kanclerz Niemiec Friedrich Merz, premier Wielkiej Brytanii Keir Starmer, premier Włoch Giorgia Meloni, prezydent Finlandii Alexander Stubb, przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen i sekretarz generalny NATO Mark Rutte.

„Mam nadzieję, że nasze wspólne siły z Ameryką [i] naszymi europejskimi przyjaciółmi zmuszą Rosję do prawdziwego pokoju” – podkreślił Wołodymyr Zełenski w poniedziałek na antenie X. Podczas gdy Donald Trump publicznie upokorzył ukraińskiego przywódcę podczas spotkania w Waszyngtonie w lutym , Europejczycy tym razem postanowili mu towarzyszyć. „Ich obecność ma na celu zapobieżenie ponownej izolacji [Wołodymyra] Zełenskiego w obliczu amerykańskiego rządu i pokazanie, że Ukraina nie negocjuje sama” – analizuje David Teurtrie, rosjoznawca i wykładowca geopolityki w Katolickim Instytucie Studiów Wyższych (ICES). Franceinfo wyjaśnia, dlaczego Europa była absolutnie zdeterminowana, aby być reprezentowana.

Ponieważ nie chce narzuconego pokoju

W stolicach europejskich naczelna zasada jest jasna: Moskwa i Waszyngton nie powinny same ustalać warunków pokoju na Ukrainie, wyjaśnia David Teurtrie. „Stawką jest zarówno kwestia zasad, jak i przyszłość kraju” – dodaje geopolityk. Jednak poza kwestią ukraińską, Europejczycy obawiają się również trwałego wyzwania dla prawa międzynarodowego. „Nieudany kompromis oznaczałby powrót do czasów, gdy najeżdżało się sąsiada, odbierało terytorium, a następnie ratyfikowało je drogą dyplomatyczną ” – podkreśla Jean-Sylvestre Mongrenier, adiunkt w Instytucie Thomasa More’a.

Zasada ta jest tym bardziej wrażliwa, że amerykański prezydent w lipcu ożywił ideę wymiany terytorialnej, sugerując Wołodymyrowi Zełenskiemu cesję Donbasu jako warunek porozumienia, przypomina badacz. „Prezydent Ukrainy może niemal natychmiast zakończyć wojnę z Rosją, jeśli zechce, albo może kontynuować walkę” – ostrzegł ponownie Donald Trump w niedzielę na swoim portalu społecznościowym Truth , wzywając Kijów do wycofania się z niektórych żądań. Dla amerykańskiego prezydenta „nie ma mowy” o odzyskaniu przez Ukrainę Krymu zaanektowanego w 2014 roku ani o przystąpieniu do NATO.

Ponieważ zamierza wpływać na negocjacje

Podróżując do Waszyngtonu, delegacja europejska zamierza również zapytać Donalda Trumpa , „w jakim stopniu” zamierza on uczestniczyć w gwarancjach bezpieczeństwa dla Ukrainy, sprecyzował Emmanuel Macron. Europejczycy chcą w szczególności „potwierdzić, że nie jest pożądane, aby kwestie bezpieczeństwa w Europie były negocjowane bez ich udziału” – podkreślił David Teurtrie. Według badacza, ich obecność ma na celu uniknięcie marginalizacji Starego Kontynentu, zarówno militarnej, jak i dyplomatycznej.

„To sposób na powiedzenie Waszyngtonowi: »Jesteśmy tutaj, nie damy się pominąć«” – dodaje Oksana Mitrofanowa, starszy badacz w Instytucie Historii Powszechnej Narodowej Akademii Nauk Ukrainy i wykładowca na Uniwersytecie Jeana Moulina w Lyonie. Dla Jeana-Sylvestre’a Mongreniera „jeśli Europa zaakceptuje, że Rosja dyktuje swoje warunki na Ukrainie, skazana jest na strategiczne podporządkowanie przez dziesięciolecia”.

Uczestnicząc w negocjacjach prowadzonych z Białego Domu, Europejczycy chcą również potwierdzić swoje zaangażowanie w wojnę na Ukrainie, wyjaśnia profesor-badacz. Od 2022 roku niektóre kraje, takie jak Niemcy, Polska i Francja, podjęły bezprecedensowe zwiększenie budżetów obronnych, jak wynika z badania przeprowadzonego przez Sztokholmski Międzynarodowy Instytut Badań nad Pokojem , specjalizujący się w badaniach nad konfliktami. „ Czasami mamy tendencję do niedoceniania działań Europy, ale zbiorowy wysiłek jest znaczący” – zauważa David Teurtrie. „Gdyby Stany Zjednoczone wstrzymały pomoc wojskową, nie jestem pewien, czy Europejczycy byliby w stanie całkowicie zastąpić Waszyngton” – podkreśla jednak Oksana Mitrofanowa.

Ponieważ chce, aby Kijów uzyskał wyraźniejsze gwarancje bezpieczeństwa

W centrum dyskusji, które niepokoją Europejczyków, znajduje się również kwestia gwarancji bezpieczeństwa dla Kijowa. Donald Trump poruszył kwestię mechanizmu inspirowanego artykułem 5 NATO, zgodnie z którym atak na jednego członka jest równoważny atakowi na wszystkich, donosi Reuters . Jednak amerykański prezydent zawsze wykluczał członkostwo Ukrainy w sojuszu transatlantyckim i nie podano szczegółów, w jaki sposób taka ochrona mogłaby być stosowana. „Jeśli tym obietnicom nie będą towarzyszyć jasne mechanizmy, ryzykują one, że okażą się iluzoryczne” – ostrzega Oksana Mitrofanowa. Obawy te podziela Europa, twierdzą badacze, z którymi rozmawiała franceinfo, którzy wskazują, że groźby Donalda Trumpa wobec Moskwy rzadko są realizowane.

Zdaniem wykładowczyni-badaczki, delegacja europejska obawia się w szczególności, że Waszyngton zadowoli się „zapowiedziami” uzasadniającymi kompromis, który jest już negocjowany z Moskwą. „Ryzykujemy, że skończymy z gwarancjami, które są zbyt niejasne i nie zobowiązują nikogo w przypadku agresji” – podkreśla.

Ta potrzeba jasnych gwarancji wynika również z bolesnego wspomnienia Memorandum Budapesztańskiego podpisanego w 1994 roku, przypomina „Le Monde” . Ukraina zgodziła się wówczas zrezygnować z arsenału nuklearnego znajdującego się na jej terytorium w zamian za uznanie jej suwerenności przez Rosję, Wielką Brytanię i Stany Zjednoczone. Porozumienie to nie przeszkodziło Moskwie w rozpoczęciu ofensywy niecałe dwadzieścia lat później.

Według Davida Teurtriego, kolektywna obecność w Waszyngtonie ma na celu „uzyskanie precyzyjnych informacji” na temat charakteru amerykańskich gwarancji i uniknięcie sytuacji, w której staną się one „tylko dyplomatyczną przykrywką, mającą na celu uzyskanie akceptacji dla niezrównoważonego kompromisu”. „Dopóki Europa nie będzie mogła prowadzić bezpośrednich rozmów z obiema stronami, pozostanie zależna w szczególności od Stanów Zjednoczonych”. aby uzyskać pewne „kluczowe” informacje na temat porozumienia pokojowego, wspomina wykładowca w Ices.

Ponieważ chce pokazać swoją jedność

Pokaz siły Europejczyków w Waszyngtonie maskuje jednak utrzymujące się rozbieżności między państwami członkowskimi. „Wielka Brytania i Polska naciskają na zwiększenie pomocy [dla Kijowa] , ale Włochy i Węgry wstrzymują się, obawiając się eskalacji” – analizuje Oksana Mitrofanowa. Dla Jeana-Sylvestre’a Mongreniera te podziały osłabiają wiarygodność Europy: „Istnieje napięcie między państwami, które chcą powstrzymać Rosję, a tymi, które opowiadają się za formą kompromisu. Dopóki ta sprzeczność będzie się utrzymywać, Unia będzie postrzegana jako podzielony aktor”.

Te podziały wyjaśniają potrzebę, by Europejczycy prezentowali dziś wspólny front w Waszyngtonie, podczas gdy Rosja i Stany Zjednoczone grają na swoim pojednaniu. „Jeśli Europa chce być wiarygodna, musi przezwyciężyć swoje wewnętrzne sprzeczności” – ostrzega David Teurtrie, oceniając również, że „Europa pozostanie w pozycji słabości”, dopóki nie będzie w stanie komunikować się również z Rosją.