Samce goryli symbolizują władzę, ale są też samice, które górują nad mężczyznami

Kiedy samice goryli górskich żyją w grupie składającej się z wielu samców, dorosła samica zazwyczaj dominuje nad jednym z dorosłych samców. Jest to uderzające, ponieważ grupy goryli samców są około dwa razy liczniejsze niż grupy samic. Naukowcy opublikowali w tym tygodniu w czasopiśmie Current Biology wyniki 25 lat obserwacji czterech grup goryli w Rwandzie (liczących łącznie 32 samice i 24 samce).

Właśnie dlatego, że żeńska siła została odkryta u gatunku wciąż uważanego za „najbardziej wyrazisty przykład absolutnej męskiej siły”, badacze Nikolaos Smit i Martha Robbins (Instytut Maxa Plancka w Lipsku) nazywają swoje odkrycie ciosem dla starego patriarchalnego stereotypu, że męska siła jest oczywista dzięki sile fizycznej. Zwracają również uwagę na podobną różnicę w sile fizycznej między samcami i samicami u szympansów i bonobo, podczas gdy u tych ostatnich to samice są całkowicie dominujące.

Samiec alfa, który dowodzi swoim ekskluzywnym haremem samic goryli – często z kilkoma innymi samcami na marginesie – zawsze znajduje się na szczycie hierarchii goryla, ponad wszystkimi innymi samcami i samicami. Ale bynajmniej nie wszystkie inne samce są ponad wszystkimi samicami. Zwłaszcza młode i starsze dorosłe samce czasami ustępują miejsca konkretnej samicy lub pozwalają jej odejść pierwszej, gdy jedzą zgniłe drewno. Goryle żywią się głównie liśćmi i nikt nigdy nie musi ustępować miejsca innemu; liście są wszędzie. Ale gdy znajdzie się smaczny kawałek zgniłego drewna, to już zupełnie inna historia.

Zagrożone naczelne

Jak wynika z analiz Smit i Robbins, średnio 28 procent konfrontacji między mężczyzną niebędącym samcem alfa a kobietą kończy się na korzyść kobiety.

„Wspaniałe i ważne badanie” – odpowiada psycholog i ekspertka od naczelnych Mariska Kret (Uniwersytet w Lejdzie). Jest to szczególnie prawdziwe, ponieważ badania trwają już 25 lat. „To nie jest prosty eksperyment, ale długoterminowa, intensywna praca terenowa”. Badania terenowe nie są już takie oczywiste, mówi Kret, ze względu na problemy finansowe i, co gorsza, zagrożony status naczelnych na wolności.

Kret uważa, że sposób, w jaki kobiety zdobywały dominację nad mężczyznami, jest „szczególnie fascynujący”. „Nie poprzez wymianę seksualną, jak wcześniej sądzono, lecz dzięki wsparciu samców alfa, a to wsparcie z kolei zależało od relacji społecznych między nimi”. Władza społeczna jest tu silniejsza niż siła fizyczna.

Kret zwraca uwagę, że liczba badanych interakcji między samicami a samcami jest dość mała: 1169 interakcji obejmujących unikanie lub przemieszczenie w ciągu 25 lat. „Większość interakcji miała miejsce między samicami a samcami alfa – samice wygrywały w mniej niż 1% przypadków (6 na 889). W przypadku samców niebędących samcami alfa wygrywały w 28% interakcji (79 na 280). Ogólnie rzecz biorąc, siła samic goryli wydaje się być ograniczona – ale nie całkowita”.