Nowo otwierana szkoła publiczna musi poprawić lokalne warunki kształcenia. Orzeczenie NSA

• Aby utworzyć szkołę publiczną, we wspólnocie samorządowej musi być zapotrzebowanie na utworzenie szkoły kształcącej w danym zawodzie - orzekł Naczelny Sąd Administracyjny 7 maja 2025 r.
• Podmiot oczekujący na otwarcie szkoły publicznej musi wykazać, że otwarciem swojej szkoły poprawi warunki kształcenia. Udowodnienia zaistnienia takiej przesłanki nie można zrzucać na organ wydający decyzję.
• Nie ma natomiast potrzeby, aby w każdym mieście istniała szkoła policealna oferująca naukę w każdym zawodzie - informuje Prawo.pl.

Fundacja zwróciła się do prezydenta miasta o wyrażenie zgody na założenie Publicznej Szkoły Policealnej kształcącej w zawodzie ortoptysta. Pomysł ten spotkał się z odmowa prezydenta, a poparł ją Śląski Kurator Oświaty w Katowicach, który odmówił udzielenia zezwolenia na założenie szkoły. Zdaniem organów utworzenie nowej szkoły nie poprawi warunków kształcenia i nie wpłynie korzystnie na dotychczasową sieć szkół publicznych w mieście, gdzie działają już inne publiczne szkoły policealne - informuje Prawo.pl.

W miejscowości, w której miała powstać szkoła nie było możliwości wyboru kierunku ortoptysta, czyli specjalista leczenia zeza i ostrości widzenia w szkole policealnej, ale nauka na tym kierunku była możliwa w sąsiedniej miejscowości. Łącznie na terenie konurbacji górnośląskiej istnieje osiem szkół policealnych mających w swojej ofercie naukę zawodu ortoptysty, w tym dwie policealne szkoły publiczne kształcące bezpłatnie.

Fundacja odwołała się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach (sygn. akt III SA/Gl 462/23), który oddalił skargę, wskazując, że jednym z warunków uzyskania zezwolenia na założenie szkoły jest korzystne dla mieszkańców uzupełnienie sieci szkół publicznych. WSA nie dopatrzył się natomiast korzystnego uzupełnienia sieci szkół publicznych w tej miejscowości.

Ponadto, WSA wskazał, że z zebranego materiału dowodowego wynika, że kierunek nie cieszy się zainteresowaniem - jedna z publicznych szkół z terenu województwa śląskiego, która oferuje kandydatom nieodpłatne kształcenie w zawodzie ortoptysta, nie uruchomiła kształcenia na tym kierunku ze względu na brak chętnych kandydatów. Z kolei w innej szkole w ostatnich trzech latach nie było ani jednego zapytania o możliwość kształcenia w tym zawodzie.

W ocenie WSA, z racji, że kierunek nie cieszy się dużym zainteresowaniem, nie ma potrzeby uruchamiania tego kierunku w danej miejscowości. Osoby, które chcą się na tym kierunku kształcić, mogą skorzystać z nauki w sąsiednim mieście. Odmowa udzielenia zezwolenia na naukę w zawodzie ortoptysty nie stanowi zatem ograniczenia dostępności do nauki tego zawodu.

Fundacja wniosła skargę kasacyjną. Naczelny Sąd Administracyjny zauważył, że zezwolenie na założenie szkoły lub placówki publicznej jest udzielane, jeżeli utworzenie szkoły w miejscowości wskazanej przez założyciela będzie sprzyjać poprawie warunków kształcenia, a także korzystnie uzupełniać sieć szkół publicznych w odpowiednio tej miejscowości, gminie, powiecie, województwie lub regionie.

Korzystne uzupełnienie sieci szkół odnosi się do tworzenia nowych szkół lub placówek edukacyjnych, które spełniają potrzeby edukacyjne lokalnej społeczności i są efektywne w realizacji swojej misji, co oznacza, że jest zarówno zapotrzebowanie na kształcenie, które ma prowadzić nowo tworzona szkoła, jak i istniejąca sieć szkół jest w tym zakresie niewystarczająca. Precyzując, we wspólnocie samorządowej musi być zapotrzebowanie na utworzenie szkoły kształcącej w danym zawodzie.

Tymczasem, jak wynika z akt sprawy, skarżącej nie udało się wykazać, że otwarciem swojej szkoły poprawi warunki kształcenia. Dopiero w odwołaniu od decyzji pierwszoinstancyjnej pojawia się argumentacja, zgodnie z którą sprzyjanie poprawie jakości kształcenia polega na zwiększeniu dostępności do nauki zawodu ortoptysty, którego naukę nie oferuje żadna szkoła funkcjonująca na terenie miasta B.

NSA podkreślił, że skarżąca fundacja już na etapie składania wniosku powinna zawrzeć argument o sprzyjaniu poprawie warunków kształcenia, ale go zabrakło. Nie można natomiast przerzucać udowadniania zaistnienia tej przesłanki na organy, które mają oceniać, czy przesłanka została spełniona.

Z kolei w kwestii korzystnego uzupełnienia sieci szkół fundacja wskazała jedynie, że będzie obejmować możliwość kontaktu e-mailowego z nauczycielami poza zajęciami lekcyjnymi oraz możliwość korzystania z platformy edukacyjnej, na której zamiast podręczników będą materiały edukacyjne. Taka argumentacja w ocenie NSA nie wskazuje na spełnienie tej przesłanki.

Ponadto, NSA zgadza się z WSA, że nie w każdym mieście powinna istnieć szkoła policealna oferująca naukę w każdym zawodzie - informuje Prawo.pl.

NSA oddalił skargę kasacyjną.

Wyrok NSA z 7 maja 2025 r. III OSK 1083/24