Wynalezienie sztucznej inteligencji będzie ważniejsze niż pisanie

Pismo głęboko odmieniło ludzkość, umożliwiając zachowanie i przekazywanie wiedzy na przestrzeni wieków. Jednakże sztuczna inteligencja (AI) wyłania się jako wynalazek mający potencjał przezwyciężenia tego problemu. Francuski filozof Michel Serres w swojej książce Calineczka porównał rewolucję komputerową do rewolucji pisma i prasy, podkreślając, że jej wpływ na edukację nie został jeszcze w pełni zmierzony.

Przed pojawieniem się internetu, komputerów i telefonów komórkowych wiedza znajdowała się w książkach i wspomnieniach nauczycieli, którzy byli głównymi rzecznikami wiedzy. Jednak po rewolucji komputerowej student posiadający smartfon może natychmiast uzyskać dostęp do globalnej biblioteki, co jest niemożliwe dla jakiegokolwiek pojedynczego ludzkiego umysłu. Jednakże Yuval Harari w swojej książce Nexus: A Brief History of Information Networks, from the Stone Age to Artificial Intelligence sugeruje, że sztuczna inteligencja może być bardziej znaczącą innowacją niż telegraf, prasa drukarska, a nawet samo pismo.

Z kolei Laurent Alexandre w książce The War of Intelligence in the Age of ChatGPT kategorycznie stwierdza, że ​​szkoła, taka, jaka jest dzisiaj, skazana jest na zagładę. Pozostaje jeszcze do ustalenia, czy ta przemiana będzie stopniowa czy bolesna. Nawet jeśli jego przepowiednia nie spełni się w pełni, w najbliższej przyszłości możliwe są co najmniej dwa główne trendy: jeden pozytywny i drugi negatywny.

Pozytywny wpływ – sztuczna inteligencja ma potencjał, aby uczynić edukację mniej opartą na treściach, a bardziej skoncentrowaną na krytycznym i autorskim rozwoju uczniów. Przeprowadzone w klasie badania nad książką Torto Arado autorstwa Itamara Vieiry Júniora pozwalają znaleźć przy pomocy sztucznej inteligencji sposoby na uzyskanie szybkich i uzasadnionych odpowiedzi na temat biografii autora, historycznego kontekstu produkcji oraz odbioru krytycznego przez specjalistów i szeroką publiczność. Wszystko to zorganizowane jest w różnych warstwach głębi i złożoności. Dzięki temu, zamiast wysyłać odpowiedzi do mediów rozproszonych po całym internecie, sam czat w ułamku sekundy oferuje gotowe odpowiedzi. W ten sposób rola nauczyciela nie znika, ale staje się jeszcze ważniejsza w kierowaniu krytycznym myśleniem i budowaniu autorskiej postawy ze strony uczniów.

Pogłębiające się nierówności – Z drugiej strony, jak zauważa Luc Ferry w książce The Transhumanist Revolution , postęp technologiczny ma potencjał zwiększenia liczby osób wykluczonych przez rewolucję technologiczną, którą nazywa NBIC, a która obejmuje edukację w zakresie inteligencji. Z edukacyjnego punktu widzenia najlepiej przygotowane placówki edukacyjne z dostępem do sztucznej inteligencji doświadczą jakościowego skoku, podczas gdy szkoły bez infrastruktury technologicznej mogą zostać w tyle, co pogłębi przepaść między elitami a mniej uprzywilejowanymi. Co więcej, wielu pedagogów wciąż uważa sztuczną inteligencję za temat tabu, modę czy zagrożenie, co utrudnia jej integrację z nauczaniem.

W obliczu tej nowej sytuacji pewne jest jedynie to, że sztuczna inteligencja jest rzeczywistością, od której nie ma odwrotu. Jednakże oczekiwanie, że to nauczyciele wezmą na swoje barki ciężar tej transformacji, byłoby – jak powiedziałby poeta Carlos Drummond de Andrade – niesprawiedliwe i nieuczciwe. Ważne jest jednak, aby każdy zapoznał się z tą technologią i podejmował decyzje dotyczące jej wykorzystania w sposób możliwie najbardziej odpowiedzialny.

Bardziej niż kiedykolwiek wcześniej rozwijanie u uczniów umiejętności krytycznego myślenia i pisania będzie miało kluczowe znaczenie. Przecież w świecie, w którym sztuczna inteligencja może generować odpowiedzi natychmiast, prawdziwie wyzwalająca edukacja obywatelska, dostosowana do czasów, nie będzie opierać się wyłącznie na gromadzeniu informacji, lecz raczej na umiejętności interpretowania, zadawania pytań i tworzenia wiedzy, która potwierdza osobowość każdej osoby.

Wyzwanie jest takie: ignorowanie tej rewolucji może pogłębić nierówności i ograniczyć możliwości. Z drugiej strony, integrowanie edukacji w sposób pomysłowy i odpowiedzialny może przekształcić ją w jeszcze potężniejsze narzędzie dla przyszłości nie tylko obecnych pokoleń, ale także tych, które dopiero nadejdą.