Göksel Göksu napisał: CHP zajęło swoje miejsce w komisji, co będzie dalej?

Według plotek politycznych, nieobecność CHP w komisji, która ma zostać powołana w ramach Wielkiego Zgromadzenia Narodowego Turcji (TBMM), oznacza brak wiodącej partii w Turcji. W tym przypadku nie można powiedzieć, że wola parlamentu została zrealizowana. Co ważniejsze, komisja bez CHP osłabiłaby akceptację społeczną, skomplikowałaby proces i zaostrzyła napięcia w społeczeństwie. Ten kryzys, którego nie chciały ani partie rządzące, ani Partia Demokratyczna (DEM), ani CHP, został ostatecznie rozwiązany. Komisja, która ma zostać powołana w ramach TBMM, będzie podejmować decyzje kwalifikowaną większością głosów, a CHP zajmie jej miejsce w komisji.

Sojusz Ludowy nazywa to „Turcją bez terroryzmu”, MHP „Jednością Narodową i Solidarnością”, a Partia Demokratyczna (DEM) i lider PKK Abdullah Öcalan definiują to jako „Proces Pokoju i Społeczeństwa Demokratycznego”. Z kolei CHP odmawia akceptacji definicji wykluczających „demokrację”, ale proces ten mimo wszystko postępuje. Öcalan ogłosił swój apel, PKK rozwiązała się, a broń w Sulajmaniji została spalona, choć symbolicznie.

Kiedy zaczynaliśmy, nikt nie myślał, że będzie łatwo. I nie było…

Na początku nikt – ani ci, którzy głosili tę możliwość, ani ci, którzy jej nie głosili – nie zignorował możliwości, że sytuacja może się zmienić w każdej chwili. Nadal tego nie robią; nawet dzisiaj nikt nie porzuca „ostrożności”. Od najwyższych szczebli władzy po najmniejsze jednostki społeczne, wszyscy postrzegają tę kwestię z „ostrożnym optymizmem”, nacechowanym doświadczeniami z przeszłości. Słowo „ostrożny” w tym przypadku podtrzymuje możliwość, że wszystko może się wydarzyć w każdej chwili.

Nowy proces, który został zainicjowany przez Devleta Bahçeliego 1 października 2024 r. poprzez uścisk dłoni z członkami Partii Demokratycznej (DEM), dobiegł dziś końca w tych warunkach, dzięki ostrożnemu i rozważnemu postępowaniu… Ostrożne kroki podejmowane przez partie przygotowują przekroczenie nowego progu wraz z komisją, która ma zostać utworzona pod dachem Wielkiego Zgromadzenia Narodowego Turcji.

Tym razem jednak przy stole negocjacyjnym zasiądzie także CHP, która dotychczas była wykluczona z procesu.

Zauważono, że partia CHP, która ogłosiła, że zajmie miejsce przy stole negocjacyjnym po tym, jak ogłoszono, że komisja, która ma zostać utworzona w Wielkim Zgromadzeniu Narodowym Turcji, będzie podejmować decyzje kwalifikowaną większością głosów, jest jednocześnie pełna zapału i niezwykle ostrożna.

Jest skłonny to zrobić, ponieważ od samego początku procesu zarówno on, jak i Partia DEM opowiadali się za tym, aby negocjacje odbywały się otwarcie i przejrzyście pod dachem Wielkiego Zgromadzenia Narodowego Turcji, i to, czego chcieli, stało się prawdą.

Jest ostrożny, ponieważ niezależnie od tego, jak bardzo chciałby, aby ucichły strzały, utrzymuje, że cisza jest możliwa tylko w demokratycznym klimacie. Mówiąc o demokracji, odwołuje się do działań przeciwko swojej partii od 19 marca. Patrząc tam, widzi gminy, które zdobył 31 marca, odnosząc historyczne zwycięstwo, odchodzące jedna po drugiej; burmistrzów, a zwłaszcza jego kandydata na prezydenta Ekrema İmamoğlu, wysoko postawionych urzędników miejskich i licznych pracowników aresztowanych bez aktu oskarżenia; oraz kolejne pozwy sądowe wniesione w celu unieważnienia kongresów, które wyniosły Özgüra Özela do kierownictwa partii. Widzi Selahattina Demirtaşa, Figena Yüksekdağa i innych więźniów politycznych.

Widzi coś jeszcze: sądząc po rozkładzie członków w nadchodzącej komisji , zdaje sobie sprawę, że pomimo chęci dołączenia do niej, Partia Sprawiedliwości i Rozwoju (AKP) będzie reprezentowana przez 21 członków, MHP przez 4, a HUDA PAR i DSP przez 1. Z 11 członkami nie będzie mógł odegrać decydującej roli w procesie decyzyjnym. Nawet jeśli Partia Nowej Drogi będzie miała 3, a YRP, TIP, EMEP i DP po 1 pośle, sytuacja pozostaje bez zmian.

W tym przypadku CHP stwierdziła, że komisja, której liczba członków spadła z 51 do 48 po tym, jak partia İYİ ogłosiła, że nie będzie brać udziału w głosowaniu, nie zasiądzie do stołu negocjacyjnego, jeśli nie będzie „równej reprezentacji lub kwalifikowanej większości”, i umieściła żądanie „demokracji” w środku stołu jako klauzulę niezbędną.

Chociaż miejsce postulatu „demokracji” w porządku obrad komisji zostanie określone po jej zebraniu, prawdopodobieństwo, że znajdzie się on w porządku obrad, wzrosło teraz, po potwierdzeniu, że decyzje będą podejmowane kwalifikowaną większością głosów.

To, co do tej pory wyjaśniłem, to tylko widoczna strona medalu. Niewidoczna strona problemu to ruch prowadzony za kulisami, aby zapewnić obecność CHP przy stole negocjacyjnym.

W tym okresie partia rządząca szczególnie dbała o to, by drzwi były otwarte, aby zapewnić ciągły kontakt. Nawet gdy przewodniczący parlamentu, który 31 lipca powróci do swoich obowiązków w Ankarze, przebywał w Genewie, intensywne kontakty za kulisami trwały nieprzerwanie.

Partia DEM zawsze aktywnie działała na rzecz osiągnięcia konsensusu i była gotowa zająć stanowisko, gdy było to niemożliwe.

W tym okresie CHP, biorąc pod uwagę presję społeczną, aby nie brać udziału w komisji, kontynuowała wysiłki mające na celu stworzenie platformy, która nie wywołałaby reakcji ze strony tych segmentów i nie spowolniłaby dynamiki, na której partia poruszała się od 19 marca, a nawet ją przyspieszyła… Wydaje się, że początkowo się to udało, ale wygląda na to, że kierunek tych reakcji będzie zależał od stanowiska, jakie partia zajmie w komisji od teraz.

Władze nie ujawniały szczegółów przebiegu rozmów, gdyż kwestia była bardzo delikatna, jednak powołanie komisji bez CHP nie było tym, czego chciały strony.

W odpowiedzi na pytanie „Czy zostanie powołana komisja bez CHP?”, odpowiedź za kulisami brzmiała: „Tak, można ją powołać, ale komisja ta będzie nieudolna”.

Powód jest oczywisty: wykluczenie CHP z komisji powołanej pod auspicjami Wielkiego Zgromadzenia Narodowego Turcji, mającej zapewnić konsensus w sprawie decyzji i potencjalnych regulacji prawnych dotyczących tak wrażliwej kwestii, oznaczałoby nieobecność wiodącej partii w Turcji. Utrudniłoby to przekazywanie opinii publicznej, że wola parlamentu została wyrażona. Co ważniejsze, przeważał pogląd, że „komisja bez CHP osłabiłaby akceptację społeczną, skomplikowałaby proces i zaostrzyła napięcia w społeczeństwie…”. Stwierdzono, że ani partie rządzące, ani Partia Demokratyczna (DEM), ani CHP nie chcą takiego scenariusza. Przeważa pogląd, że takie podejście okazało się skuteczne w rozwiązaniu problemu. Co więc stanie się teraz? Która partia zasiądzie do stołu z jakimi żądaniami, gdy komisja zostanie powołana?

Partia DEM przywiązuje wielką wagę do rozwiązania tego problemu sprzed 40–50 lat i nie chce, aby rozwiązanie to stało się przedmiotem codziennej polityki.

Ich podejście jest następujące: sprowadzenie problemu do rozbrojenia oznaczałoby jego trywializację. Powiązanie polityków z terroryzmem z błahych powodów i uniemożliwienie im angażowania się w politykę stanowi wyzwanie, a my mamy historyczną szansę na znalezienie rozwiązania. Należy położyć podwaliny pod demokratyczną politykę, rozszerzyć istniejące ramy prawne i położyć kres politycznym aresztom w więzieniach. Uważają to za ważne, uznają za kluczowe, aby kwestia ta była dyskutowana na szczeblu politycznym i argumentują: „W razie potrzeby można pójść na ustępstwa”.

Jednym z powodów do obaw CHP jest możliwość wprowadzenia poprawek do konstytucji do porządku obrad tej komisji. Stanowisko Özgüra Özela w tej sprawie jest jasne: „Nie można stworzyć konstytucji na podstawie czegoś, co jest z nią niezgodne” – mówi.

Demokracja jest również jedną z czerwonych linii CHP. Chcą, aby słowo „demokracja” znalazło się w nazwie komisji i w jej programie. Krótko mówiąc, twierdzą: „Komisja powinna zająć się nie tylko kwestią rozbrojenia, ale także demokratyzacją Turcji”. Podczas gdy operacje wymierzone w gminy zarządzane przez CHP trwają, jednym z tematów, którymi chcą się zająć, jest wprowadzenie procesu sądowego bez aresztu w sprawach politycznych.

Partia rządząca i opozycja nie postrzegają się wzajemnie jako jednego podmiotu. Ci, którzy oddzielnie postrzegają AKP, powołując się na prezydenta i przewodniczącego AKP Recepa Tayyipa Erdoğana, który nazwał ten proces „Turcją bez terroryzmu”, uważają, że jedynym oczekiwaniem AKP wobec powołanej komisji jest sposób rozbrojenia i integracja tych, którzy się rozbroją. Według tych grup, niezależnie od tematów poruszanych w programie komisji, po rozpoczęciu procesu rozbrojenia komisja ulegnie rozwodnieniu, stanie się niefunkcjonalna, a jej działalność dobiegnie końca.

Skrzydło koalicji MHP, a dokładniej przewodniczący MHP Devlet Bahçeli, jest postrzegane nie jako partia rządząca, lecz jako „głos państwa”, a skrzydło DEM, w szczególności, interpretuje każdy „kryptoprzekaz” pochodzący od Bahçeliego przez ten pryzmat. Na tym etapie pytanie o to, czego „państwo” oczekuje od komisji, nabiera szczególnego znaczenia.

Jako przykład tej różnicy podano nowy proces, który Erdoğan określa mianem „Turcji bez terroryzmu”, a konkretnie użycie przez MHP hasła „Jedność i solidarność narodowa”.

Które z tych żądań i oczekiwań znajdą miejsce w komisji, a nawet czy w ogóle znajdą, okaże się, gdy komisja rozpocznie pracę. Przedstawiciele partii politycznych będą kształtować kwestie, którymi zajmie się komisja, w oparciu o decyzję kwalifikowaną większością głosów. Decyzje i propozycje, które otrzymają 3/5 głosów, zostaną przedłożone Wielkiemu Zgromadzeniu Narodowemu Turcji. Jeśli partia İYİ nie weźmie udziału, komisja będzie składać się z 48 członków, w tym 27 członków partii rządzącej, w tym 21 z AKP i 4 z MHP. Biorąc pod uwagę stosunek 3/5, liczba członków wymagana do przyjęcia decyzji przez komisję odpowiada 28,8. Na tym etapie głosy oddane przez inne partie polityczne, zwłaszcza Partię DEM, będą kluczowe, ponieważ wydaje się, że ich głosy ukształtują podejmowane decyzje.