Silahlanma | AB fonlarıyla silahlanma

Avrupa Birliği, güvenlik ve savunma politikasında bir dönüm noktasında. AB Komisyonu, 16 Temmuz'da yeni çok milyar avroluk bütçesini sunmayı planlıyor. Birçok paydaş, Çok Yıllık Mali Çerçeve (MFF) pastasından bir pay istiyor. Savunma sanayinin çıkarlarını da temsil eden Avrupa ticaret birliği Business Europe, savunma sektörüne büyük yatırımlar çağrısında bulunuyor. AB ayrıca, parçalı tedarikleri standartlaştırmak ve özel yatırımı kolaylaştırmak için savunma entegrasyonunu da ilerletmeli.

Business Europe'un Baş Ekonomisti Lúcio Vinhas de Souza, Cuma günü Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi'nde (EESC) yapılan bir tartışmada savunma harcamalarının Avrupa kamu malı olarak sınıflandırılması çağrısında bulundu. Portekizli ekonomist, "Güçlü ve rekabetçi bir Avrupa güvenlik ve savunma endüstrisi, AB'nin stratejik özerkliği, endüstriyel dayanıklılığı ve küresel rekabet gücü için elzemdir" açıklamasını yaptı. Kamu malı olarak sınıflandırma, AB fonlarının tahsisi için hayati öneme sahiptir. En son olarak AB, COVID-19 aşılarının tedarikini kamu malı olarak tanımladı.

Savunma için milyarlarca dolar

Savunma sanayisi halihazırda kapsamlı ulusal ve Avrupa yatırım programlarından faydalanıyor. Almanya tek başına 2024'te savunmaya 77 milyar avrodan fazla harcadı. AB üye ülkeleri için toplam maliyetler 330 milyar avroya ulaştı. Buna, kısmen Avrupa Yatırım Bankası'ndan (EIB) alınan kredilerle finanse edilen savunma genişlemesi için 800 milyar avro ayıran AB'nin Hazırlık 2030 programı da eklendi. Komisyon, mevcut AB bütçesi aracılığıyla güvence altına alınacak olan Güvenli adı altında ortak tedarik projeleri için ek 150 milyar avro borç planlıyor. Yeni bütçede de benzer mekanizmaların olması bekleniyor.

AB ve üye ülkelerinin beyan edilen hedefi, savunma harcamalarını 2035 yılına kadar gayri safi yurtiçi hasılalarının (GSYİH) yüzde beşi olan NATO hedefine çıkarmaktır; bunun yüzde 3,5'i askeri amaçlar için, yüzde 1,5'i ise sözde ikili kullanımlı projeler içindir. Bunlar, uydu sistemleri veya iletişim altyapısı gibi sivil amaçlar için de kullanılabilen projelerdir. AB yalnızca fonları sağladığı ve kredileri garanti ettiği, ancak tedarikler nihayetinde üye ülkeler tarafından gerçekleştirildiği için, bunlar NATO hedefi için ilgili ulusal hesaplamalara dahil edilir. Business Europe Baş Ekonomisti de Souza, "Çok fazla, ancak yeterli mi?" diye soruyor. Karşılaştırmak gerekirse: resmi rakamlara göre, Rusya 2024 yılında yaklaşık 150 milyar avro yatırım yaptı; bu da GSYİH'sinin yaklaşık yüzde yedisi.

Karanlık tehdit senaryosu

Düşünce kuruluşu Globsec Geotech'te savunma uzmanı olan Alexandr Burilkov, Rusya'nın büyüyen askeri gücü konusunda uyarıyor. Üretim artık savaşa kaydırılmış olmakla kalmıyor, böylece Ukrayna'daki yüksek maddi kayıplar telafi edilebiliyor, ayrıca uzman ayrıca Rusya ordusunun 2030 yılına kadar hem niceliksel hem de niteliksel olarak büyüyeceğini tahmin ediyor. Her biri 3.000 ila 5.000 personelden oluşan 16 yeni tugay öngörüyor. Ordunun toplam 1,5 milyon aktif askere ulaşması bekleniyor.

Burilkov'a göre, mesele sadece para değil, aynı zamanda gerçek yetenekler de. Ve uzmana göre, bu alanda Avrupa'nın hala önemli açıkları var. Kara birlikleri, topçu savunması, uçaklar ve uzun menzilli füzelerde ve yapay zeka gibi stratejik yeteneklerde boşluklar var. Her biri 1.400 tank, 2.000 piyade aracı ve 700 top parçasıyla donatılmış en az 25 yeni AB tugayına ihtiyaç var. Sadece ekipmanın tahmini maliyeti: 250 milyar avro.

Toplumsal kaygılar: Tehlikede olan bir barış projesi mi?

Endüstriyel Avrupa sendikasından Isabelle Barthes, savunma çabalarının gerekliliğini kabul ediyor ancak Avrupa'nın bir barış projesi olarak kalması gerektiği konusunda uyarıyor. Cuma günü, "Dayanıklılık yalnızca caydırma yoluyla değil, birlik yoluyla da inşa edilir" dedi. Savunma harcamaları ekolojik dönüşüm veya sosyal projeler gibi diğer önemli yatırımları dışlarsa birlik ve demokratik uyum riske girer. Barthes, bir sonraki AB bütçesinde Bölgesel Kalkınma için Uyum Fonu ve Avrupa Sosyal Fonu'ndan gelen fonların savunma projelerine yönlendirilebileceği olasılığını eleştiriyor.

Sivil şirketler savunma üretimine geçerse daha fazla sanayisizleşme olacağı konusunda da uyarıyor. Örneğin çelik, kimyasal ve yarı iletken üretiminde güçlü bir endüstriyel temel şarttır ve bunlar savunma ve stratejik özerklik için de gereklidir. Savunma ekipmanlarına olan artan talep de işçiler üzerindeki baskıyı artırıyor. Personel eksikliği ve yeterlilik eksikliği nedeniyle ek gece vardiyalarında çalışmaya zorlanıyorlar. Geçici işçiler giderek daha sık kullanılıyor. AB Komisyonu'nun savunma sektörüne yönelik Çalışma Süresi Direktifi'nden muafiyet önerisini, haftalık maksimum çalışma süresinin 48 saat olmasını şart koşan bu öneriyi sendikanın bakış açısından "kırmızı çizgi" olarak tanımladı.

Öte yandan Barthes, savunmayı ekonomik istikrar ve sosyal ve çevresel hedeflerle birleştiren kapsamlı bir yaklaşım çağrısında bulunuyor. Bu nedenle AB Komisyonu'nun yeşil ve dijital yatırımlar için savunma harcamaları için olduğu gibi aynı mali esnekliği sağlamasını talep ediyor. Ancak tartışma bundan çok uzakta.