Dik'in Anıları

7 Mayıs 2025'te sanatçı fotoğrafçı Krzysztof Ziemba öldü. Bir Yaroslavlı. Biz ona Diku derdik. Çoğul kullanıyorum çünkü “Atest 70”te Krzysztof’tan bu şekilde bahsetmiştik, ama sadece orada değil. Bir süre yaşadığı Jarosław ve Przemyśl'in sanat çevrelerinde kendisine Diku ismiyle de hitap edildi. İtiraz etmedi, belli ki bu şekli kabul etti. Nereden geldiğini bilmiyorum ama büyükannesinin de Diku dediğini hatırlıyorum.

Yetmişler. Kültür ve sanatta canlanma. "Atest 70" fotoğrafçılık kulübü Jarosław'da faaliyete başladı. Diku belirir. Kraków'da geçirdiği bir yıllık süreden, yerel kültürün izlerini, ama en önemlisi, Kraków'lu sanatçılarla kurduğu temaslardan edindiği fotoğraf deneyimini de beraberinde getirdi. Kısa sürede kişisel sergi açtı. Kendine has, taklit edilemeyen bir tarzı vardı. O zamanlar herkes kız fotoğrafı çekiyordu, Diku da öyle ama kendi tarzında. Fotoğrafları sergilerde gerçekten ön plana çıkıyordu, sık sık ödüller alıyordu ve fotoğraf sanatının yeni öğrencileri arasında bir nevi guruydu. Deneyimlerini paylaştı, öğüt verdi, eleştirdi.

Jarlan'da çalıştığı birkaç yıl boyunca, o dönem için oldukça iyi sayılabilecek Jarlan modasına ait fotoğraflardan oluşan bir koleksiyon oluşturdu. O dönemde onu en çok ilgilendiren ikinci konu ise geniş anlamda manzaraydı. Şiirsel bir nitelik elde etmek isteyen sanatçı, ilk olarak imge bulanıklaştırma ve diğer gerçekçi olmayan teknikleri kullandı. O dönemde gerçekçilikten, belgesel veya röportaj fotoğrafçılığından açıkça uzaklaşmış, daha az sanatsal olduğunu savunmuştur. 5 Eylül 1981'de Gdańsk'ta Olivia salonunda başlayan Bağımsız Özyönetim Sendikası Solidarność'un 1. Ulusal Delegeleri Kongresi'nde bir kamerayı alıp foto muhabiri olarak çalışması da tesadüf eseri olmuştur. Oradan çok güzel malzemeler getirdi ama maalesef bir yerlere "dağıldılar". İşte Diku böyle biriydi. Sanatsal başarılarıyla her zaman ilgilenemiyordu. Bu, türün sadık bir hayranı olarak katıldığı caz konserlerinden çektiği fotoğrafları saymazsak, muhtemelen onun tek foto muhabirliği macerasıydı. Fotoğrafta bireyselciydi, fotoğraf konusunda çok şey biliyordu ve kendine has görüşleri vardı. Başka yazarları sık sık eleştirirdi ama bunu kimseye söylemezdi - bu yanlış. En fazla omuz silkti ve -İlgilenmiyorum- dedi. Birçok sanatçı gibi onun da eserlerinde farklı dönemler vardı. Bir süre Przemyśl'de yaşarken, her biri ışık ve rengin şiirsel ve aynı zamanda resimsel bir çalışması olan natürmort fotoğraflarından oluşan bir koleksiyon oluşturdu. Sergide bunu göstermeye vakti olmadı. Diku ile ilgili anılarımı yazarken aslında istemeden Jarosław fotoğrafçılığının bir tarihini de yazmışım ama Diku bunun bir parçasıydı.

Jacek Szwic