Daralan ekonomi iş yaratamaz halde

TÜİK aylık işgücü verilerini yayımladı. Temmuz ayına ilişkin verilere göre işsiz sayısı bir ayda 164 bin kişi azaldı. 146 bin kişi ise son bir ayda emek piyasasından çekildi. Böylece işsizlik oranı görünürde 0,4 puan azalarak yüzde 8,0 seviyesinde gerçekleşti.

İşsizlik oranı düşerken çalışan sayısı ise artmadı. Haziran ayında 32 milyon 564 bin kişi olan istihdam edilenlerin sayısı Temmuz’da 32 milyon 582 bin kişi oldu. Bir ayda yalnızca 18 bin kişi istihdam edildi.

Halihazırda istihdamdakilerin haftalık ortalama fiili çalışma süresi Temmuz ayında bir önceki aya göre 1,2 saat artarak 42,6 saat olarak gerçekleşti. Bu da zamana bağlı eksik istihdam oranının azalmasına neden oldu. Bir önceki aya göre yaklaşık 3 puan azalan zamana bağlı eksik istihdam yüzde 19,9’a geriledi.

Eksik istihdamdaki bu azalma, ekonominin istihdam yaratma kapasitesi olmadığını, ücretlerin geçim koşullarına yetmediğini ve çalışanların gönüllü değil, zorunlu olarak daha çok çalışmak zorunda kaldığını bir kez daha açığa çıkardı.

Öte yandan daha fazla çalışmak isteyenlerin sayısındaki yıllık artış sürüyor. Haftalık 40 saatten daha az çalışan ve imkânı olması durumunda daha çok çalışmayı isteyen zamana bağlı eksik istihdam edilenlerin sayısı son bir yılda 681 bin kişi artarak 3 milyon 254 binden 3 milyon 935 bine yükseldi.

15 yaşın üzerinde olmakla beraber herhangi bir biçimde istihdamda olmayan, son 4 hafta içinde aktif biçimde iş arayan ve gelecek 2 hafta içinde çalışmaya hazır olan bireyleri işsiz kabul eden TÜİK, çalışma isteğini beyan edenlerini işsiz olarak saymıyor. Oysa iş aramayıp çalışmaya hazır olanları, iş arayan ancak hemen çalışmaya başlayamayacak olanları kapsayan potansiyel işgücü büyüyor.

Potansiyel işgücü sayısı son bir yılda 1 milyon kişi artarak 4 milyon 264 binden 5 milyon 267 bine yükseldi. Başka bir ifadeyle Temmuz itibarıyla 5 milyon 267 bin kişi, çalışmak istemesine rağmen iş bulamıyor.

Temmuz 2024 ve Temmuz 2025 arasında dar tanımlı işsizlik yüzde 8,9’dan yüzde 8’e düşse de geniş tanımlı işsizlikte artış hızlanıyor. Temmuz 2024’te yüzde 26,8 olan geniş tanımlı işsizlik oranı Temmuz 2025’te yüzde 29,6’ya yükseldi. Geniş tanımlı işsiz sayısında bir yıllık artış ise 1 milyon 337 bin oldu.

DİSK-AR’a göre geniş tanımlı işsiz sayısındaki artışın sebebi zamana bağlı eksik istihdam ve ümitsiz işsizler ile potansiyel işgücü sayısındaki artış. Temmuz itibarıyla geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 29,6 olarak hesaplanırken geniş tanımlı işsiz sayısı 12 milyon 30 bin kişi oldu.

∗∗∗

• Gerçek işsizlik: 29,2

• Resmi işsizlik: 8,0

• Genç erkek işsizliği: 11,3

• Genç kadın işsizliği: 21,7

• Geniş tanımlı erkek işsizliği: 23,4

• Geniş tanımlı kadın işsizliği: 39,4

∗∗∗

TÜİK’in resmi dar tanımlı işsizlerin ezici çoğunluğu işsizlik ödeneğinden yararlanamıyor. DİSK-AR’ın raporuna göre işsizlik ödeneğinden yararlanma koşullarının ağır olması ve işsizlik sigortası kaynaklarının amacı dışında kullanılması sebebiyle işsizlerin büyük çoğunluğu işsizlik ödeneğinden yararlanamıyor. Temmuz 2025’te TÜİK toplam dar tanımlı işsiz sayısını 2 milyon 828 bin kişi olarak açıkladı. İŞKUR’un Temmuz 2025 İşsizlik Sigortası Bültenleri verilerine göre ise bu ayda işsizlik ödeneği alabilenlerin sayısı 480 bin 602 oldu. Böylece Temmuz 2025’te resmi işsizlerin yüzde 83'ü işsizlik ödeneği alamadı. Yaklaşık 2,4 milyon işsiz işsizlik ödeneğinden yoksun kaldı.