René Benko | Signa Holding: Faillissementen met charisma

René Benko, ooit verzamelden de mensen in Oostenrijk zich om hem heen als rond een vast hemellichaam in de Oostenrijkse kosmos. Een ondernemer wiens licht de mensen koesterde – politici, ex-politici, ondernemers, beroemdheden en degenen die politicus wilden worden – allemaal verzamelden ze zich daar. Ooit werden er zalvende beleefdheden uitgewisseld in deze kringen rond het vastgoed- en handelsbedrijf Signa. Maar dat is wat er gebeurt als een vaste ster plotseling implodeert: de beleefdheden maken plaats voor stilte, en die stilte voor eisen ter waarde van miljarden.

Het eerste proces tegen Benko begint dinsdag in Innsbruck. De 48-jarige wordt in eerste instantie beschuldigd van frauduleus faillissement. In het Oostenrijkse recht verwijst insolventie naar het frauduleus of grof nalatig veroorzaken van faillissement door een schuldenaar, wat in het Duits ongeveer gelijkstaat aan faillissement.

Het Economisch en Corruptie Openbaar Ministerie (WKStA) beschuldigt Benko ervan € 660.000 te hebben weggestopt en daarmee schuldeisers te hebben benadeeld. Let wel, dit is de eerste aanklacht. Het gaat in eerste instantie niet om de twijfelachtige structuur van de Signa Group en Benko's rol daarin, maar om de vraag wat er na het faillissement van Signa is gebeurd. En zelfs dan gaat het slechts om een ​​deel: Benko en medeverdachten hebben hoger beroep aangetekend tegen een tweede aanklacht van frauduleus faillissement, waarmee € 370 miljard gemoeid was.

Het Openbaar Ministerie voor Economische Zaken en Corruptie gaat ervan uit dat Benko zich gedroeg als een ‘autocraat’.

De Oostenrijkse rechterlijke macht staat voor een reeks procedures die superlatieven verdienen. De omvang van het faillissement is nog niet eens vastgesteld. Meer specifiek, de omvang van Signa's internationale betrokkenheid en de rol van Benko en zijn private stichting. Er lopen ook onderzoeken in Italië en Duitsland . Beide landen hebben arrestatiebevelen uitgevaardigd. Benko werd dus uitsluitend over Oostenrijks grondgebied van Wenen naar Innsbruck gebracht – de gemakkelijkere route over de weg en per spoor is via de "Deutsches Eck" (Duitse Hoek) via Rosenheim in Beieren.

De Signa-Benko-zaak is het grootste faillissement in de naoorlogse geschiedenis van Oostenrijk. En het is een faillissement met gevolgen voor vele sectoren van de Oostenrijkse samenleving. Benko had nauwe banden met Signa: Sebastian Kurz (voormalig bondskanselier van de Oostenrijkse Volkspartij, ÖVP), Alfred Gusenbauer (voormalig bondskanselier van de Sociaaldemocratische Partij van Oostenrijk, SPÖ), Hans Peter Haselsteiner (een grote ondernemer met voorkeur voor de liberale Neos) en vele anderen waren nauw met elkaar verbonden. Het faillissement bracht het besef met zich mee dat dit bedrijf in wezen een piramidespel was. Uiteindelijk volgde Benko's persoonlijke faillissement.

Nu lijkt deze kring op een zwerm gieren, die gretig een stuk van het karkas willen bemachtigen. Gusenbauer (voormalig voorzitter van de raad van commissarissen van Signa-Prime) eiste € 6,3 miljoen uit de failliete boedel en houdt vol dat hij niets wist van de situatie van de groep. Benko beweert op zijn beurt dat zowel Gusenbauer als Haselsteiner goed geïnformeerd waren. Benko's voormalige adviseur, investeerder Dieter Berninghaus, eist € 115 miljoen van Benko's private stichting en beschuldigt Benko van "spionage".

Na het faillissement van Signa eiste Kurz ook € 1,6 miljoen voor bemiddelingsdiensten. Naar verluidt hielp Kurz Benko bij het vinden van investeerders in Abu Dhabi – eerst tijdens een staatsbezoek als minister van Financiën in 2018. Vervolgens opnieuw als minister van Financiën tijdens een staatsbezoek gericht op energieprojecten in oktober 2021, vlak voor zijn aftreden in april 2022.

Na zijn ontslag ging Kurz aan de slag als Europees directeur van Mubadala, het staatsinvesteringsfonds van Abu Dhabi, dat op advies van Kurz op zijn beurt investeerde in Signa. Kurz zag uiteindelijk af van de claim van miljoenen euro's. Dit zou veel aandacht hebben getrokken, vooral omdat Kurz' totale factuur aan Signa € 2,4 miljoen bedroeg – wat betekent dat er al € 750.000 was betaald.

Er is een reden waarom het juridisch onderzoek naar het faillissement zich volledig richt op Benko's private stichting: binnen het netwerk van Signa-bedrijven, waarvan sommige elkaar financierden, vervulde de private stichting waarschijnlijk de rol van geldsluis naar Benko's veilige havens. Er bestaat een vermoeden dat er herhaaldelijk geld werd overgeboekt van de geldstroom tussen Signa-bedrijven naar de rekening van de stichting.

Investeerders van Signa hebben inmiddels claims ingediend voor een totaalbedrag van € 2,36 miljard, waarvan € 130,6 miljoen door de curator als legitiem is erkend. Het probleem is dat Benko geen officiële functie bij Signa bekleedde. Het WKStA (Federaal Openbaar Ministerie) is echter van mening dat Benko zich als een "autocraat" heeft gedragen. Hij riskeert een gevangenisstraf van maximaal tien jaar.