Extreme censuur en bewaking: een uit Noord-Korea gestolen mobiele telefoon legde het digitale controlenetwerk van Kim Jong-un bloot.

Een Noord-Koreaanse telefoon werd in het geheim het land uit gesmokkeld en geanalyseerd door de BBC in samenwerking met de Zuid-Koreaanse krant Daily NK . Op het eerste gezicht lijkt het een gewone mobiele telefoon , maar van binnen is het een geavanceerd surveillance-instrument , ontworpen voor sociale controle.

Het besturingssysteem is zodanig aangepast dat het dingen kan die in andere contexten ondenkbaar zijn: het maakt elke vijf minuten screenshots en slaat deze op in een verborgen map, die alleen toegankelijk is voor de autoriteiten.

Het heeft ook een autocorrectie voor propaganda. Als een gebruiker het woord "oppa" typt, een populaire Zuid-Koreaanse term die kan verwijzen naar een oudere broer of vriend, vervangt het systeem dit automatisch door "kameraad" en toont het een waarschuwingsbericht. Iets soortgelijks gebeurt als je "Zuid-Korea" typt, dat wordt vervangen door "marionettenstaat".

Volgens Martyn Williams, onderzoeker bij het Stimson Center en gespecialiseerd in Noord-Koreaanse technologie, tonen dit soort apparaten aan hoe smartphones onderdeel zijn geworden van de strategie van het regime om de bevolking ideologisch te vormen . " Noord-Korea begint het voortouw te nemen in de informatieoorlog", waarschuwde hij in een interview met de BBC.

Het doel is duidelijk: voorkomen dat burgers toegang krijgen tot buitenlandse content, met name uit het Zuiden, en alle activiteiten vastleggen om elke vorm van tegenspraak te onderdrukken. Periodieke opnames stellen ambtenaren in staat om op elk moment te bekijken wat er met de telefoon is gedaan , zonder dat de gebruiker dit zelf kan weten of voorkomen.

Deze controle is echter niet absoluut. Een kleine groep burgers, van wie velen zijn opgeleid aan elite-universiteiten zoals de Kim Il Sung-universiteit, heeft zich toegelegd op het "jailbreaken" van deze telefoons. Met behulp van USB-aansluitingen en Windows-computers slagen ze erin de software aan te passen en zo de beperkingen van het regime te omzeilen. Hun doel: toegang krijgen tot verboden content zoals Zuid-Koreaanse series, popmuziek (K-pop) en niet-goedgekeurde apps.

Dit soort clandestiene "jailbreaking" is niet alleen een daad van ongehoorzaamheid, maar ook een vorm van handel. Sommige van deze experts vragen geld voor het ontgrendelen van andermans apparaten, wat het regime dwong specifieke wetten in te voeren tegen zogenaamde "telefoontaptools". Het bestaan ​​van deze wetgeving alleen al toont aan dat de overheid, hoewel ze over enorme surveillancebevoegdheden beschikt, zich nog steeds zorgen maakt over informatielekken.

Tegelijkertijd schendt de Noord-Koreaanse mobiele telefoonindustrie internationale sancties. Naar schatting een kwart van de bevolking – zo'n zes miljoen mensen – bezit een mobiele telefoon, die tussen de $ 100 en $ 400 kost in een land waar het gemiddelde maandsalaris rond de $ 100 ligt. De apparaten bevatten Taiwanese onderdelen, Chinese batterijen en aangepaste Android-software, en dat allemaal ondanks VN-sancties die de export van technologie naar Noord-Korea verbieden.

Noord-Koreaanse smartphones, geproduceerd door bedrijven zoals Gionee en met input van bedrijven zoals MediaTek en Toshiba – die elke directe band met het regime ontkennen – dienen zowel om de informele markt in stand te houden als om de surveillancecapaciteit van de overheid uit te breiden. Kortom, het zijn controlemiddelen vermomd als consumententechnologie.

Internettoegang in Noord-Korea is voor het grootste deel van de bevolking vrijwel onbestaand. Alleen een kleine partij-elite, het leger en bepaalde onderzoekers kunnen verbinding maken met het wereldwijde netwerk. Voor de rest bestaat er een gesloten netwerk genaamd Kwangmyong, een intranetsysteem dat alleen toegang biedt tot door het regime goedgekeurde sites met streng gecontroleerde propaganda en educatieve inhoud.

Mobiele telefoons kunnen geen verbinding maken met internet zoals elders in de wereld. Ze kunnen alleen binnen het land bellen en gebruikmaken van staatsapps met beperkte functionaliteit. Er is geen toegang tot internationale sociale media en het is ook niet mogelijk om berichten naar het buitenland te sturen. Om de controle te versterken, houden jeugdpatrouilles de apparaten van jongeren in de gaten om te voorkomen dat ze uitdrukkingen gebruiken die populair zijn in het zuiden.

Deze digitale isolatie maakt deel uit van het ideologische controleapparaat dat door het regime van Kim Jong-un in stand wordt gehouden. De angst voor Zuid-Koreaanse culturele invloed – veel moderner, opener en technologischer – verklaart deels deze obsessie met het monitoren van elk woord dat op een mobiele telefoon wordt geschreven. Zelfs als het gaat om zoiets simpels als iemand 'vriendje' noemen.

Hoewel Noord-Korea staatssurveillance tot het uiterste doorvoert, is het niet de enige plek waar mobiele telefoons worden gebruikt om gebruikersgegevens te verzamelen. Ook in westerse democratieën worden grote techbedrijven beschuldigd van spionage of monitoring zonder de uitdrukkelijke toestemming van mensen.

In 2018 onthulde een onderzoek van de New York Times dat Facebook (nu Meta) gevoelige gebruikersgegevens deelde met bedrijven zoals Amazon, Microsoft en Netflix zonder duidelijke toestemming . Apple werd in 2020 aangesproken op het automatisch registreren van gebruikersinteracties met Siri, zelfs wanneer de assistent niet opzettelijk was geactiveerd. Google werd ook beschuldigd van het volgen van de locatie van Android-gebruikers, zelfs wanneer Locatiegeschiedenis was uitgeschakeld.

Hoewel er in deze gevallen geen geheime politie is die het gebruik van bepaalde woorden bestraft, vindt surveillance plaats voor andere doeleinden: advertentiepersonalisatie, consumentenprofilering of het trainen van kunstmatige-intelligentiesystemen. In veel gevallen zijn de gebruiksvoorwaarden die deze praktijken mogelijk maken in kleine lettertjes geschreven en is de toestemming van de gebruiker formeler dan daadwerkelijk vereist.

Het fundamentele verschil tussen een dictatuur zoals die van Noord-Korea en liberale democratieën ligt in de doelen en gevolgen van surveillance. Maar het economische model gebaseerd op grootschalige data-extractie – wat theoreticus Shoshana Zuboff "surveillancekapitalisme" noemt – brengt ook risico's met zich mee voor de privacy en individuele autonomie. In die zin is het debat over digitale controle, hoewel de methoden verschillen, verre van exclusief voor autoritarisme.