Meloni in Libië en Turkije: de verrassende zet van de premier. Giorgia versnelt de strijd tegen migranten en economische kwesties - Achtergrond

Bij Palazzo Chigi zeggen ze dat de premier het besluit de afgelopen uren heeft genomen. Na een kort gesprek met de ministers Matteo Piantedosi en Antonio Tajani, in aanwezigheid van de ondersecretaris van het voorzitterschap van de Raad Alfredo Mantovano en Chigi's diplomatieke adviseur Fabrizio Saggio, vertrok ze naar Libië en Turkije.

Giorgia Meloni is geen onbekende met dit soort "verrassingsbezoeken", zoals journaliste Sala, een gevangene van het Iraanse regime, die , om de impasse te doorbreken, in januari snel besloot om met Trump naar Florida te vliegen, of afgelopen april naar Tunesië, waar ze een kort bezoek bracht aan de Europese Raad in Brussel. Hoewel ze nauwgezet en precies is, bijna obsessief, beschikt ze ook over een wilde improvisatie die haar onvoorspelbaar maar vaak effectief maakt in internationale betrekkingen. Dit is de vijfde keer dat Giorgia Meloni Kais Saied, de controversiële president van Tunesië, ontmoet, een tastbaar teken dat de Italiaanse regering de betrekkingen met het Afrikaanse land strategisch beschouwt. In dit geval zocht de Italiaanse premier niet alleen geruststelling over het migrantenfront, maar ook een openhartig gesprek over de verschillende economische kwesties die tussen de twee landen spelen. Een diplomatieke bron beweert dat de Tunesische president de premier informeel zijn teleurstelling heeft geuit over de houding van het Europees Parlement ten aanzien van zijn verzoeken, na de overeenkomst die in juli 2023 met de Italiaanse premier werd getekend, in aanwezigheid van Commissievoorzitter Ursula von der Leyen en de toenmalige Nederlandse president (nu NAVO-hoofd) Mark Rutte. De daaropvolgende reizen van de Italiaanse premier waren ook bedoeld om de Tunesische leider duidelijk te maken dat zij een vrouw van haar woord is en de volledige naleving van de ondertekende overeenkomsten zal garanderen.

Dat overeenkomsten met derde landen de juiste aanpak zijn voor het Europese migratiebeheer (misschien wel de enige haalbare optie momenteel), blijkt bovendien uit gegevens over landingen aan de Italiaanse kust in 2024. Volgens gegevens van Frontex heeft Italië een daling van 60% in de aankomst van irreguliere migranten over zee gezien ten opzichte van vorig jaar. Volgens het Europees Grensagentschap is dit resultaat "voornamelijk te danken aan de preventieve maatregelen die de Tunesische en Libische autoriteiten hebben genomen om de activiteiten van mensensmokkelaars te belemmeren." Vertrekken uit deze twee landen vertegenwoordigen 92% van de gemelde aankomsten via de centrale Middellandse Zeeroute. Libië is met name het belangrijkste vertrekpunt geworden voor migratieroutes naar Italië en heeft Tunesië, dat in 2023 de boventoon voerde, aanzienlijk overtroffen. In de eerste zeven maanden van 2025 kwamen 36.545 migranten over zee in Italië aan, een gematigde stijging van 9,15 procent ten opzichte van 33.480 in dezelfde periode in 2024, maar een scherpe daling van 58,7 procent ten opzichte van 88.464 in dezelfde periode in 2023. Het aantal vertrekken vanuit Tunesië zelf is sterk gedaald, van 12.052 naar 2.393, een daling van 80,1 procent. Maar Meloni besprak ook met de Tunesische leider Mattei het plan, dat ook in Tunesië aanzienlijke resultaten begint op te leveren, en afspraken over energie en landbouw, met name in het licht van een tariefovereenkomst tussen de EU en de VS, die verre van geruststellend lijkt.

De premier benadrukte naar verluidt de Italiaanse inzet voor de aanleg van de Elmed-hoogspanningslijn, een infrastructuur die als "strategisch" wordt omschreven voor de twee landen en voor het Europese continent. Bovendien is bij het project ook de Italiaanse private sector betrokken, die al betrokken is bij de productie van hernieuwbare energie in Tunesië. Het vormt een ware "energiebrug" tussen Italië en Tunesië en zal twee belangrijke elektriciteitssystemen met elkaar verbinden: die van Europa en die van Noord-Afrika. Het project zal worden voltooid dankzij de synergie en samenwerking tussen Terna en Steg, de bedrijven die de elektriciteitsnetten van de twee landen beheren. Vandaag staat een ontmoeting gepland met de Turkse premier Recep Tayyip Erdoğan, met wie ze tijdens hun laatste ontmoeting in Rome handelsovereenkomsten sloot. De twee leiders hopen de handel tussen de twee landen snel te verhogen van 32 miljard dollar nu naar 40 miljard dollar binnen enkele jaren.

Het gaat om infrastructuurprojecten in Turkije, Tanzania en Oeganda, een nieuwe hogesnelheidslijn, een nieuwe onderzeese kabel in de Middellandse Zee door het Italiaanse Sparkle in samenwerking met het Turkse Turkcell, en een overeenkomst tussen Leonardo en Baykar voor het ontwerp, de ontwikkeling en de productie (in Italië) van speciale drones die voornamelijk aan NAVO- en EU-partners worden geleverd. Meloni zal echter ook geopolitieke kwesties met Erdogan bespreken, met name Libië, dat nog steeds de belangrijkste bestemming is voor migranten die naar Italië en Syrië reizen, evenals Oekraïne en Gaza.

Juist op dit front had Meloni woensdag een telefoongesprek met de Israëlische premier Benjamin Netanyahu , waarin ze de situatie in de Gazastrook "onhoudbaar en onrechtvaardig" noemde. Diplomatieke bronnen bij Palazzo Chigi melden dat de Italiaanse premier heeft besloten resoluut in te grijpen bij de Israëlische premier, om te proberen een einde te maken aan wat steeds meer een zinloze en absurde massamoord op Palestijnse burgers lijkt te zijn. Om die reden acht ze de stap van landen als Frankrijk en Groot-Brittannië, die hun voornemen hebben aangekondigd om de staat Palestina te erkennen, zeer ongepast (die in werkelijkheid niet als een echte staatsentiteit bestaat, aangezien de Westelijke Jordaanoever wordt geregeerd door Hamas, achter de dekmantel van president Abu Mazen, die sinds 2005 aan de macht is, maar geen echte uitvoerende macht heeft en nu zowel in eigen land als internationaal aan geloofwaardigheid en gezag lijkt te hebben ingeboet). Wat migranten betreft, probeert Meloni een nieuwe fase in te luiden in de betrekkingen met de Turkse leider (die, laten we niet vergeten, drie jaar geleden de toenmalige premier Mario Draghi was) . (hij noemde hem een dictator), gebaseerd op dialoog en samenwerking, ook omdat Turkije zijn invloed in Libië, Syrië en de Hoorn van Afrika in het algemeen inmiddels aanzienlijk heeft uitgebreid.

"Ankara wil Libië omvormen tot een strategische buitenpost en zijn economische en militaire invloed in Noord-Afrika uitbreiden, vaak in strijd met Italië, dat van oudsher belangen in de regio heeft. Giorgia Meloni heeft geen andere keuze dan te proberen, zoals ze de afgelopen maanden heeft gedaan, een leidende rol voor ons land in Europa te veroveren in de betrekkingen met zijn lastige buurland Turkije. Zoals ze zeggen: als je je vijand niet kunt verslaan, maak hem dan tot je vriend", aldus een diplomatieke bron in Chigi. Meloni wil, kortom, voor internationale leiders verschijnen, zoals de gezaghebbende Britse krant The Times haar heeft afgeschilderd, alweer een krant die een lang redactioneel artikel aan haar heeft gewijd, waarin letterlijk staat dat "Meloni de eerste verkozen Italiaanse leider in decennia is die een serieuze indruk maakt op het internationale toneel."