Volgens Gabriel Mckeown betalen miljoenen mensen te veel voor hun energierekening dankzij een gebrekkig systeem

Gabriel McKeown is hoofd macro-economie bij Sad Rabbit.

De inflatiedruk is aanzienlijk afgenomen sinds de piek van eind 2022.

Toch worstelen huishoudens in het hele land nog steeds met de aanhoudende gevolgen van een aanhoudende crisis op het gebied van de kosten van levensonderhoud.

De prijzen voor essentiële goederen en diensten liggen nog steeds aanzienlijk hoger dan historisch gebruikelijk.

Ondanks de geruststellende vooruitzichten van een ophanden zijnd economisch herstel, moeten veel consumenten nog steeds op een betekenisvolle verlichting rekenen.

Een van de sectoren die het meest bijdraagt ​​aan deze aanhoudend hoge kosten, is de energiesector.

Kostbaar: energierekeningen blijven hardnekkig hoog voor consumenten in heel Groot-Brittannië

Zelfs nu de groothandelsprijzen voor aardgas flink zijn gedaald, blijven de rekeningen voor consumenten hoog.

Zelfs met een verlaging van het prijsplafond in het verschiet, is dit een vertraagde reactie op de groothandelsprijzen die al vele maanden geleden zijn gedaald.

Consumenten betalen al jaren hoge tarieven en het is hoog tijd dat het plafond wordt verlaagd.

Deze situatie heeft geleid tot een sterkere roep om beleidsinterventie en markthervormingen.

De energiemarkt heeft een paar turbulente jaren achter de rug. De groothandelsprijzen voor gas daalden in het voorjaar van 2020, toen de COVID-19-lockdowns de economische activiteit wurgden.

Eind 2021 stegen de prijzen weer vanwege leveringsproblemen na de wereldwijde heropening.

Dit werd nog eens versterkt door het conflict tussen Rusland en Oekraïne, waardoor de groothandelsprijzen voor gas in het Verenigd Koninkrijk en Europa tot recordhoogte stegen. Ze stegen kortstondig met een factor tien ten opzichte van de pandemiedieptepunten.

Huishoudens werden grotendeels beschermd tegen deze plotselinge stijging van de energiekosten dankzij het door Ofgem ingestelde prijsplafond voor de detailhandel, gecombineerd met enorme overheidssubsidies toen dat niet voldoende bleek.

Het prijsplafond was in april 2022 al met 54 procent gestegen, maar zou in oktober 2022 met nog eens 80 procent stijgen. Dit leidde tot een noodmaatregel in de vorm van de Energieprijsgarantie (EPG).

Turbulentie: De energiemarkt heeft een paar turbulente jaren achter de rug

Toch is de markt verre van statisch. Hoewel Britse gezinnen in 2022 hun energiekosten naar recordhoogte zagen stijgen, zorgden een combinatie van mild weer, ruime gasvoorraden in Europa en een dalende vraag begin 2023 voor een scherpe daling van de groothandelsprijzen.

Helaas voor consumenten verliep de invoering van het gereguleerde prijsplafond traag. Pas medio 2023 daalde het plafond onder het EPG-niveau van de overheid, wat enige verlichting bracht.

In de herfst van 2023 bedroeg het plafond voor een gemiddeld huishouden ongeveer £ 1.568. Dit lag nog steeds ruim boven het gemiddelde van vóór de coronapandemie, dat onder de £ 1.000 lag.

Bovendien ligt de gemiddelde energierekening onder het plafond begin 2025 nog steeds 52 procent hoger dan in de winter van 2021 en 2022. Dit illustreert hoe ver de energiekosten zijn afgeweken van de basislijn.

Doordat het weer in Europa relatief mild was en er meer gas uit andere landen werd aangevoerd, vertoonden de groothandelsprijzen voor gas begin dit jaar een duidelijke dalende trend.

Toch werd huishoudens verteld dat ze opnieuw hogere rekeningen moesten verwachten.

De gasprijzen waren gedaald tot niveaus die sinds medio 2021 niet meer waren gezien. Om deze recente stijging te rechtvaardigen, wees Ofgem echter op een korte piek in de groothandelsprijzen die plaatsvond tijdens de beoordelingsperiode van de emissieplafond in februari.

Toen de verhoging van het plafond werd aangekondigd, waren de marktprijzen echter alweer gedaald naar het oude niveau.

Maar deze eerdere piek was inmiddels al maandenlang in de consumententarieven verwerkt.

Daarom kondigde Ofgem aan dat het prijsplafond voor energie vanaf april met 6,4 procent zou stijgen.

Dit heeft ertoe geleid dat huishoudens jaarlijks £ 111 extra betalen. Het is de derde kwartaalverhoging op rij van het plafond.

Dit benadrukt een cruciale tekortkoming in het Britse prijssysteem. Het prijsplafond weerspiegelt geen actuele marktprijzen, maar is gebaseerd op toekomstige groothandelsprijzen, gemiddeld over de voorgaande periode.

Het doel is om de prijsvolatiliteit te verminderen. Maar in dit geval hadden leveranciers een groot deel van de energie voor het voorjaar van 2025 ingekocht tijdens eind 2024 en begin 2025, toen de prijzen hoger waren.

De huidige huishoudprijzen weerspiegelen feitelijk de groothandelsprijzen van enkele maanden geleden. Dit leidt tot een verschil tussen de actuele energieprijzen en de rekeningen die consumenten ontvangen.

De energieregulator bevestigde dat de energierekening in juli met £129 zal dalen.

De energiesector heeft in deze periode een grote transformatie ondergaan.

De sector is van een groep verliesgevende bedrijven die in 2021 op de rand van de afgrond stonden, overgegaan in een over het algemeen gezondere situatie, dankzij consolidatie en verbeterde winstgevendheid.

In het Verenigd Koninkrijk is een energiesysteem ontstaan ​​waarin het risico van hoge groothandelsprijzen grotendeels op de belastingbetaler is afgewenteld.

Dit werd bereikt door aanzienlijke overheidssubsidies en voortdurend hogere rekeningen.

Het waren echter vooral de producenten en enkele goed ingedekte leveranciers die profiteerden van de hogere prijzen.

Dit gebeurt op een moment dat veel huishoudens nog steeds kampen met energiekosten die aanzienlijk hoger liggen dan vóór de crisis, wat leidt tot een wijdverspreide energieschuld.

Meer dan drie miljoen huishoudens hebben inmiddels een betalingsachterstand. Hierdoor is de daling van de levensstandaard in de afgelopen jaren nog verder toegenomen.

Het bestrijden van deze problemen was een van de belangrijkste beleidspunten tijdens een groot deel van de verkiezingscampagne van vorig jaar.

Toch krijgt Labour, dat mede aan de macht kwam met de belofte om de energiecrisis aan te pakken, steeds meer kritiek omdat de rekeningen hoog blijven.

De overheid is begonnen met het implementeren van beleid dat gericht is op hervorming van de energiesector, zoals de oprichting van GB Energy, een overheidsbedrijf dat is ontworpen om de capaciteit van het Verenigd Koninkrijk op het gebied van schone energie te vergroten.

Maar deze maatregelen bieden huishoudens slechts beperkte directe verlichting.

Lees meer

Om de fundamentele problemen waarmee de sector kampt daadwerkelijk aan te pakken, zijn veel bredere beleidsmaatregelen nodig.

Er moet opnieuw worden beoordeeld welke rol consumenten spelen in het bedrijfsmodel van de energiesector.

Energieleveranciers verdedigen hun hedging-praktijken uiteraard door te stellen dat deze essentieel zijn voor de stabiliteit van de markt.

Het kopen van energie via termijncontracten is noodzakelijk om risico's te beheersen op snel fluctuerende markten.

Zij kunnen beweren dat dit zowel henzelf als de consument beschermt tegen onvoorspelbare prijsschommelingen.

De afgelopen jaren is echter gebleken dat leveranciers weliswaar beschermd zijn tegen de kortetermijnvolatiliteit van de markt, maar dat consumenten wel direct en langdurig de gevolgen van eerdere prijsstijgingen in de groothandel voelen.

Ook al zoeken consumenten naar oplossingen voor de stijgende prijzen door middel van vaste energietarieven. Deze tarieven worden steeds vaker aangeboden tegen prijzen die onder de huidige maximumtarieven liggen, toch bieden deze opties geen oplossing voor de structurele problemen die inherent zijn aan het Britse energieprijsmodel.

Zolang de groothandels- en detailhandelsprijzen niet op elkaar aansluiten, zullen er structurele ongelijkheden blijven bestaan.

Om deze systemische tekortkomingen aan te pakken, is een onmiddellijke hervorming van de prijsmechanismen nodig. Ook zijn duurzame langetermijninvesteringen in de Britse energieonafhankelijkheid nodig.

Een bijzonder belangrijk gebied voor mogelijke hervormingen is een herwaardering van de geografische verschillen in vaste kosten.

Er is kritiek op deze maatregelen, omdat ze de regionale ongelijkheid tussen huishoudens vergroten.

Er is ook steeds meer steun voor de invoering van gerichte sociale tarieven. Deze zouden kwetsbare groepen die het zwaarst getroffen worden door de volatiliteit van de energiemarkt, direct financiële verlichting bieden.

Groot-Brittannië nauwer afstemmen op verschillende Europese concurrenten. Tegelijkertijd wordt een haalbare oplossing op korte termijn geboden, terwijl structurele aanpassingen op langere termijn worden doorgevoerd.

Zonder dergelijke maatregelen zullen Britse consumenten te maken blijven krijgen met hoge rekeningen, ondanks de dalende groothandelsprijzen voor energie. Dit zal hen de dupe maken van de systeembrede inefficiënties die nog niet op een zinvolle manier zijn aangepakt.