PKK rozwiązało się samo: Oto 47-letnia historia organizacji, jej działania i punkty zwrotne

Oficjalnie założona w 1978 r. PKK rozwiązała się i złożyła broń 12 maja 2025 r. Jak więc powstała organizacja i jaka była historia jej powstania? Oto 47-letnia historia PKK, jej działania i punkty zwrotne .

PKK ogłosiła, że ​​rozwiąże się 12 maja 2025 r. W oświadczeniu organizacji napisano, że podjęto również decyzję o zakończeniu walki zbrojnej. „Podejmując decyzję o rozwiązaniu struktury organizacyjnej PKK i zakończeniu metody walki zbrojnej, zakończono działalność prowadzoną pod nazwą PKK” – głosi oświadczenie.

Abdullah Öcalan i grupa lewicowych młodych ludzi zaczęli dyskutować na temat kwestii kurdyjskiej na Wydziale Nauk Politycznych Uniwersytetu w Ankarze w 1973 roku. Latem 1973 roku Öcalan przekazał swoje idee swojemu kręgowi na spotkaniu, które odbył w Ankarze-Tuzluçayır.

W 1975 roku grupa ta zaczęła być znana jako „Apocular”. Grupa udała się do prowincji kurdyjskich i próbowała zorganizować się wśród młodzieży i chłopów. W trakcie tego procesu grupa nawiązała kontakt z plemionami z takich regionów jak Siverek, Hilvan i Viranşehir.

W 1977 roku w Siverek wybuchł konflikt pomiędzy PKK a plemieniem Bucak. Plemię Bucak było wówczas związane z Partią Sprawiedliwości. Starcia te były jednym z pierwszych poważnych sprawdzianów zbrojnych dla PKK.

Grupa około 25 osób udała się do Siverek i wzięła udział w konflikcie zbrojnym. Wydarzenia te uznano za pierwsze starcie PKK z siłami lokalnymi.

PKK została oficjalnie założona na spotkaniu, które odbyło się 27 listopada 1978 r. w wiosce Fis w dystrykcie Lice w Diyarbakır. W kongresie wzięło udział 21 osób, w tym Cemil Bayık, Mehmet Hayri Durmuş, Mazlum Doğan, Duran Kalkan i Ali Haydar Kaytan. Pod przywództwem Abdullaha Öcalana przyjęto nazwę „Partia Pracujących Kurdystanu”. Ideologicznie organizacja przyjęła linię marksistowsko-leninowską i narodowo-wyzwoleńczą.

Później działalność organizacji została ujawniona przez siły bezpieczeństwa. Następnie organizacja przedostała się do Libanu przez Syrię i w 1979 roku osiedliła się w dolinie Bekaa.

Abdullah Öcalan wybrał Damaszek, stolicę Syrii, jako swoją siedzibę w 1979 roku. Podczas wojskowego zamachu stanu z 12 września 1980 roku wielu członków organizacji, którym nie udało się uciec za granicę, zostało schwytanych.

W latach 80. Dolina Bekaa stała się główną bazą szkoleniową i logistyczną organizacji. Tutaj odbyło się szkolenie zbrojne.

W dniach 15–26 lipca 1981 r. PKK zorganizowała swoją pierwszą konferencję w obozie Helvi. W spotkaniu wzięło udział 80 osób. Na kongresie postanowiono wzmocnić strukturę w Europie i zaplanować ataki na terenie Turcji. Rok później nawiązano współpracę z Dev-Yol i innymi skrajnie lewicowymi grupami.

W 1982 roku Öcalan zawarł porozumienie z Massoudem Barzanim w sprawie budowy obozów w północnym Iraku i przekroczenia granicy z Turcją, która znajdowała się poza kontrolą Barzaniego.

Z drugiej strony, flaga organizacji uległa zmianie w 1981 r. Flaga, która pierwotnie składała się z żółtej gwiazdy na czerwonym polu, została zmieniona na „czerwone pole, żółta gwiazda w środku i zielony półksiężyc w żółtej gwieździe” w 1981 r. Zmiana miała na celu podkreślenie socjalistycznego charakteru organizacji i jej kurdyjskiej tożsamości w tym samym czasie. Po 1995 roku symbol półksiężyca był używany rzadziej, uproszczony do gwiazdek i kodów kolorystycznych.

15 sierpnia 1984 r. PKK przeprowadziło pierwszą akcję zbrojną, atakując posterunki żandarmerii w dystrykcie Eruh w Siirt i dystrykcie Şemdinli w Hakkari. Przyjęto tę datę jako datę faktycznego przejścia organizacji na walkę zbrojną.

Abdullah Öcalan po raz pierwszy udzielił wywiadu dziennikarzowi Mehmetowi Aliemu Birandowi. W wywiadzie Öcalan wyjaśnił, dlaczego organizacja została założona i jakie są jej cele. Wywiad przeprowadzono w Dolinie Bekaa w Libanie w 1988 roku. Natychmiast po opublikowaniu wywiadu w Milliyet gazety zostały skonfiskowane, a publikacja wywiadu została zakazana.

Celem ataków byli żołnierze, którzy interweniowali w ramach projektu pokojowego realizowanego przez rząd Turguta Özala. W takich okolicznościach zawieszenie broni ogłoszono po raz pierwszy 20 marca 1993 r. Öcalan ogłosił jednostronne zawieszenie broni na konferencji prasowej w Dolinie Bekaa, w której uczestniczyli przywódca PUK Celal Talabani, Ahmet Türk, Kemal Burkay, Hemreş Reşo i Ruşen Aslan. Gdy w Dolinie Bekaa ogłoszono zawieszenie broni, ówczesny prezydent Turgut Özal, który chciał podjąć kroki w kierunku trwałego zawieszenia broni, stracił życie.

24 maja 1993 roku PKK zablokowało autostradę Elazığ-Bingöl i zamordowało 33 nieuzbrojonych żołnierzy, których wyrzucono z autobusu. Był to jeden z największych ataków tej organizacji. Atak ten zakończył zawieszenie broni.

5 lipca 1993 roku PKK zabiło 33 obywateli wioski Erzincan w okręgu Başbağlar, a następnie podpaliło wioskę.

3 stycznia 2008 roku PKK przeprowadziło atak bombowy na pojazd wojskowy przed prywatną placówką dydaktyczną w centralnej dzielnicy Yenişehir w Diyarbakır. Siedem osób, w tym sześć studentów prywatnych instytucji edukacyjnych, straciło życie. 73 osoby zostały ranne.

W odpowiedzi na groźby Turcji Syria deportowała Öcalana. Öcalan odwiedził kolejno Rosję, Włochy, Grecję i Kenię.

12 listopada 1998 roku do Moskwy przybył członek Włoskiej Komunistycznej Partii Odrodzenia, spotkał się z Öcalanem i zabrał go do Rzymu. Öcalan, który przybył do Rzymu z fałszywym paszportem, został aresztowany. Tymczasem Human Rights Watch wysłała list do ówczesnego premiera Włoch Massimo D'Alemy. W liście tym zwrócono się o ściganie Öcalana przez włoski sąd. Turcja również wystąpiła o ekstradycję Öcalana, jednak Włochy się na to nie zgodziły. Rząd włoski podjął starania, aby wysłać Öcalana do Niemiec. Niemcy postanowiły nie ingerować w tę sprawę, nie chcąc Öcalana z Włoch. Ponadto włoski sąd uwolnił Öcalana i osiedlił się on w willi pod Rzymem. W międzyczasie grupa przedstawicieli greckiego rządu rozpoczęła inicjatywę mającą na celu wysłanie Öcalana gdzieś do Afryki.

31 stycznia 1999 roku Öcalan poleciał do Grecji. Stamtąd 2 lutego 1999 r. przewieziono go do Nairobi pod eskortą członka Greckiej Narodowej Organizacji Wywiadowczej (EYP) o nazwisku Savvas Kalenteridis i tymczasowo umieszczono w ambasadzie Grecji w Kenii. Przebywając w Grecji, złożył wniosek o azyl polityczny, lecz nie otrzymał odpowiedzi na swoją prośbę.

15 lutego grecki ambasador poinformował Öcalana, że ​​może on udać się w dowolne miejsce i że Holandia jest gotowa go przyjąć. 15 lutego 1999 r. Öcalan opuścił ambasadę pod nadzorem kenijskich urzędników i został zabrany na lotnisko w Nairobi z paszportem Republiki Cypru wystawionym na nazwisko Lazarosa Mavrosa, aby udać się do Holandii, gdzie ubiegał się o azyl polityczny.

Öcalana schwytano w Kenii 15 lutego 1999 roku.

Öcalan, który został osadzony w więzieniu İmralı, wezwał organizację do złożenia broni. Podczas ostatniej rozprawy, która odbyła się 29 czerwca 1999 r., Sąd Bezpieczeństwa Państwa nr 2 w Ankarze ustalił, że prowadził on działania mające na celu oddzielenie części ziem podlegających suwerenności państwowej od administracji państwowej, kierując i zarządzając założoną przez siebie organizacją zbrojną PKK, poprzez podejmowane przez siebie decyzje oraz wydawane rozkazy i instrukcje. Öcalan został jednogłośnie skazany na karę śmierci. Decyzję tę zatwierdziła również IX Izba Karna Sądu Najwyższego.

Wyrok śmierci wydany przez sąd został zatwierdzony przez Sąd Najwyższy 25 listopada 1999 r. W sierpniu 2002 r. wyrok zamieniono na zaostrzoną karę dożywotniego pozbawienia wolności po tym, jak Wielkie Zgromadzenie Narodowe Turcji zniosło karę śmierci w ramach harmonizacji przepisów Unii Europejskiej.

PKK ogłosiło, że „zakończyło walkę zbrojną” w latach 1999–2004. Zawieszenie broni zostało zerwane w 2004 r. Organizacja zaczęła ponownie używać nazwy PKK.

W maju 2009 r. ponownie ogłoszono miesięczne zawieszenie broni. Prezydent tego okresu, Abdullah Gül, poparł proces inicjatywy, mówiąc: „Dobre rzeczy się wydarzą”. PKK przedłużyło okres zawieszenia broni. Öcalan opracował mapę drogową składającą się z 10 artykułów. W październiku 2009 r. do Turcji przybyło 34 bojowników. Jednakże w konflikcie w 2011 r. życie straciło 13 żołnierzy i 2 bojowników PKK. W rezultacie proces z Oslo pozostał niedokończony.

12 września 2012 r. w więzieniach rozpoczęły się strajki głodowe. Żądano zniesienia izolacji, w jakiej znajdował się Öcalan. 67. dnia strajku głodowego zakończył się na wezwanie Öcalana.

W 2013 r. niezależny poseł i współprzewodniczący DTK Ahmet Türk oraz poseł BDP Batman Ayla Akat udali się do İmralı i spotkali się z Öcalanem. 21 marca 2013 r. na Newroz opublikowano publicznie list pożegnalny Öcalana dotyczący broni. Podjęto nowy krok. Murat Karayılan zorganizował konferencję prasową w Kandil i ogłosił wycofanie sił. Wycofanie rozpoczęło się 8 maja. Grupy znajdujące się w granicach Turcji wycofały się. Kolejna grupa wkroczyła do Türkiye z Haburu. Dwuletnie negocjacje zakończyły się w 2015 r. i tym samym proces znajdowania rozwiązania dobiegł końca.

28 lutego 2015 r. rząd i delegacja HDP ogłosiły historyczne porozumienie Dolmabahçe.

Wicepremier Yalçın Akdoğan, minister spraw wewnętrznych Efkan Ala, wiceprzewodniczący grupy AKP Mahir Ünal i delegacja HDP udostępnili opinii publicznej tekst 10 artykułów.

W spotkaniu wziął również udział były zastępca dyrektora MİT i podsekretarz bezpieczeństwa publicznego Muhammed Dervişoğlu, który prowadził rozmowy z Öcalanem.

Öcalan chciałby zwołać kongres rozbrojeniowy dla PKK. Jednakże KCK wydało oświadczenie, w którym stwierdziło, że „PKK nie złoży broni, dopóki kwestia kurdyjska nie zostanie rozwiązana”.

Erdoğan zakończył proces politycznie, mówiąc: „Nie mam o tym wiedzy, nie uważam tego za słuszne. Odczytano dwa oddzielne teksty, nie były takie same. Nie uważam za słuszne, aby rząd składał to oficjalne oświadczenie obok wicepremiera i grupy parlamentarnej”.

Lider PKK Mustafa Karasu powiedział: „PKK nie złoży broni, dopóki rząd AKP nie wynegocjuje 10 kwestii dotyczących Öcalana i nie rozwiąże problemu”.

W marcu 2015 r. proces ten całkowicie ustał.

Lider MHP Devlet Bahçeli uścisnął dłoń współprzewodniczących partii DEM 1 października 2024 r.

Miesiąc po telefonie Bahçelego, 28 grudnia 2024 r., Ministerstwo Sprawiedliwości zezwoliło delegacji İmralı na spotkanie z Öcalanem. W związku z tym do İmralı udali się członkowie delegacji Van Zastępca Pervin Buldan, Zastępca Stambułu i Wicemarszałek TBMM Sırrı Süreyya Önder.

Delegacja Partii DEM İmralı wraz z Ahmetem Türkiem, współprzewodniczącymi Partii DEM Tülayem Hatimoğulları, Tuncerem Bakırhanem, zastępcą Stambułu Sırrı Süreyyą Önderem, zastępcą Van Pervinem Buldanem, zastępcą Stambułu Cengizem Çiçekiem i prawnikiem z kancelarii prawnej Asrın Faikiem Özgür Erolem spotkali się z Öcalan po raz trzeci 27 lutego 2025 r.

Po tym spotkaniu w hotelu Taksim Elite w Stambule odczytano apel Öcalana: „Wszystkie grupy muszą złożyć broń, a PKK musi się rozwiązać”.

PKK ogłosiła, że ​​12. kongres odbędzie się w dniach 5–7 maja. W oświadczeniu PKK dotyczącym kongresu stwierdzono, że na kongresie podjęto decyzje o znaczeniu historycznym i że „obszerne i szczegółowe informacje oraz dokumenty dotyczące wyników 12. kongresu PKK i podjętych decyzji zostaną udostępnione opinii publicznej wkrótce po połączeniu wyników w dwóch różnych obszarach”.

Organizacja, która zwołała swój 12. kongres w dniach 5-7 maja, wydała następujące oświadczenie: „12. kongres PKK postanowił rozwiązać strukturę organizacyjną PKK i zakończyć metodę walki zbrojnej, kończąc tym samym pracę prowadzoną pod nazwą PKK”. W ten sposób PKK, założona przez Abdullaha Öcalana w 1978 r. we wsi Fis w dystrykcie Lice w Diyarbakır, rozwiązała się po 47 latach.