Ciekawe zadanie

„Ciekawym zadaniem ekonomii jest pokazanie ludziom, jak mało wiedzą o tym, co wyobrażają sobie, że mogą zaprojektować.” – F. A. Hayek , Fatalna pycha: błędy socjalizmu , str. 76

Hayek napisał te słowa już w 1988 roku, ale równie dobrze mogłyby one obowiązywać dziś.

Ostatnie dwa miesiące pokazały w niepodważalnych słowach, jak mało niektórzy mężczyźni wiedzą o tym, co wyobrażają sobie, że mogą zaprojektować. Tak zwane taryfy „Dnia Wyzwolenia” miały zapoczątkować erę bezprecedensowego dobrobytu dla Stanów Zjednoczonych. Nie tylko mieliśmy zostać uwolnieni od złowrogich machinacji obcych rządów, ale ceny miały spaść, akcje miały wzrosnąć, dolar miał się wzmocnić, stopy procentowe miały spaść, dług miał spaść, cudzoziemcy mieli przychodzić błagać o układy z Trumpem, a Ameryka miała stanąć na szczycie świata. Plan ten został poparty przez Very Smart People™ z zaawansowanymi stopniami naukowymi z Harvardu (Navarro, Miran) i Yale (Cass). Przywołując dziwną kombinację MMT i dziwnie rozumianych modeli handlu strategicznego, wszystko miało być idealne. Cóż, model zawierał nawet fantazyjne litery greckie, więc wiesz, że był legalny!

Ale od czasu ogłoszenia tego wydarzenia nic nie wyszło tak, jak zamierzyli centralni planiści.

Giełda straciła biliony dolarów wartości majątku, a S&P 500 odnotował najgorsze wyniki w ciągu pierwszych 100 dni prezydentury od lat 70. Wartość dolara amerykańskiego gwałtownie spadła. Stopy procentowe, zwłaszcza rentowność obligacji skarbowych, wzrosły, ponieważ inwestorzy szukali alternatyw dla Ameryki. Zadłużenie prawdopodobnie wzrośnie z powodu wyższych odsetek wypłacanych przy wyższych stopach i planu administracji ratowania branż negatywnie dotkniętych taryfami. Rządy zagraniczne składają deklaracje Trumpowi, jednocześnie przedstawiając alternatywne umowy (głównie z udziałem Chin). Ogłoszone „umowy” obejmują wyższe taryfy dla Amerykanów.

Ameryka, zamiast stać na szczycie świata, stała się niebezpieczną perspektywą zarówno w polityce, jak i gospodarce, z powodu kapryśnej natury Trumpa i jego wyraźnej tendencji do ulegania wpływom ostatniego głosu, który do niego przemówił .

Pomimo wymyślnej matematyki, dyplomów Ivy League i zapewnień elity, „Dzień Wyzwolenia” zawiódł w spektakularny sposób. W rzeczywistości zawiódł tak spektakularnie, że administracja Trumpa już tworzy kozły ofiarne . W końcu jedyną rzeczą, której centralni planiści nigdy nie mogą zrobić, jest przyznanie się do winy lub do tego, że się mylili. Podobnie jak porażka centralnych planów Fauciego i innych mających na celu powstrzymanie COVID nie zawiodła, ponieważ sam plan był wadliwy (przecież on również został poparty przez Very Smart People™ i miał wymyślne greckie litery!), ale z powodu niezaszczepionych, Trump desperacko szuka kozłów ofiarnych.

Dlaczego ten plan się nie powiódł? Matematyka była doskonała. Nie wzięli pod uwagę jednej rzeczy: ekonomia jest nauką społeczną. Ostatecznie nie mamy do czynienia z bezmyślnymi automatami. Nie ma, by pożyczyć słynną metaforę Adama Smitha, figur na szachownicy, którymi mogłaby kierować widzialna ręka gracza. Gospodarka nie jest odgórna, a bodźce działają jak dane wejściowe komputera, kierując zachowaniem. Ekonomia to nauka o ludzkich działaniach i zachowaniach . Mamy do czynienia z ludźmi. Ludźmi z nadziejami, marzeniami, pragnieniami. Ludźmi, którzy chcą żyć jak najlepiej. A te nadzieje, marzenia, pragnienia są w bezpośrednim konflikcie z Planem Centralnym. Nie da się ich skoordynować z Planem Centralnym. Krótko mówiąc, ci ludzie źle zrozumieli samą naturę systemu, który wyobrażali sobie, że mogą zaprojektować.

Podobnie jak każdy planista przed nim, administracja Trumpa odkryje, że musi uciekać się do coraz większej liczby ograniczeń, regulacji, gróźb, taryf, podatków itp., aby uzyskać to, czego chce. Scott Sumner powiedział to najlepiej: to jest moment „Wielkiego Skoku Naprzód” Trumpa ). Miejmy nadzieję, że skończy się, zanim konsekwencje staną się katastrofalne.