CDU/CSU en SPD akkoord over loting militaire dienst

Het is een interessant experiment dat de CDU/CSU en de SPD nu proberen uit te voeren. Bijna 15 jaar na de opschorting van de algemene dienstplicht zal er in de toekomst een dienstplicht zijn op basis van willekeurige selectie. Wekenlang zijn er interne onderhandelingen gaande over wat er moet gebeuren als er niet genoeg jonge mannen zich vrijwillig aanmelden voor militaire dienst om de middellangetermijndoelstelling van 260.000 militairen en minstens 200.000 reservisten te halen. In de onderhandelingen is het kleine land Denemarken, met zijn willekeurige selectiemodel, steeds meer in beeld gekomen. Nu moet de kern van dit model daadwerkelijk worden overgenomen.

Defensieminister Boris Pistorius (SPD) heeft het tot nu toe zichtbaar moeilijk met zijn belangrijkste personeelsproject. Zelfs dinsdag leek hij allerminst tevreden over de onderhandelingen en bracht hij veel tijd door aan de telefoon op fractieniveau. Nu ontstaan ​​er grote juridische onzekerheden.

Pistorius heeft in het debat altijd veel vermaningen en waarschuwingen geuit, maar zijn eerste poging mislukte vanwege de nieuwe verkiezingen in de Bondsdag. Bovendien had toenmalig bondskanselier Olaf Scholz (SPD) het motto uitgevaardigd dat niemand die geen lid wilde worden van de Bundeswehr, lid zou moeten worden van de Bundeswehr . Bij Pistorius' tweede poging begin deze maand annuleerde de CDU/CSU de eerste lezing in de Bondsdag, omdat zij het principe van pure vrijwilligheid te riskant achten in het licht van de huidige ijzige relatie met Rusland. Er ligt echter ook een resolutie van de SPD-partijconferentie van eind juni die een automatische dienstplicht bij onvoldoende aanmeldingen voor militaire dienst uitsluit.

De coalitie had dus een probleem . De CDU/CSU vond het door het kabinet goedgekeurde ontwerp van Pistorius onvoldoende vergaand. Daarom werd een kwartet gevormd om het wetsvoorstel te herzien voordat het in de Tweede Kamer werd ingediend. Dit kwartet bestaat uit de vicefractievoorzitters Norbert Röttgen (CDU) en Siemtje Möller (SPD), en de woordvoerders defensiebeleid van de twee coalitiefracties, Thomas Erndl (CSU) en Falko Droßmann (SPD). Sinds afgelopen dinsdag is er overeenstemming over een gefaseerd model, dat vanmiddag aan de coalitiefracties is gepresenteerd en de fractievoorzitters hebben de overeenkomst bevestigd.

Een nieuwe optie is een mogelijk loterijsysteem, vergelijkbaar met dat wat momenteel in Denemarken wordt toegepast. In eerste instantie, vanaf 2026 – zoals eerder gepland – zullen alle 18-jarigen van een bepaald jaar door de Bundeswehr worden benaderd, d.w.z. iedereen die na 2008 geboren is. De vragenlijst zal betrekking hebben op hun opleiding, fysieke conditie en bereidheid om ten minste zes maanden militaire dienst te verrichten. Mannen moeten reageren, anders riskeren ze een boete; vrouwen mogen reageren omdat er momenteel geen algemene militaire dienstplicht voor hen geldt (die momenteel is opgeschort).

Vervolgens zal een bepaald aantal mannen worden opgeroepen voor de dienstplicht, maar hoeveel precies is nog onduidelijk. Deze mannen worden door loting geselecteerd, wat een nieuwe ontwikkeling is als zich niet genoeg vrijwilligers melden. Door middel van persoonlijke gesprekken hoopt men ook dat meer jonge mannen overtuigd worden om militaire dienst te overwegen, zelfs met een goed salaris van ongeveer € 2.300 netto. Pistorius daarentegen wilde alle jonge mannen, tot 300.000 per jaar, preventief laten inlijven, zodat er in geval van een crisis of een noodtoestand met de herinvoering van de algemene dienstplicht direct een accuraat beeld zou zijn van de geschiktheid van de dienstplichtigen. En omdat dit het risico op juridische problemen zou verminderen.

In het model dat momenteel wordt ontwikkeld, wordt in een derde fase gedeeltelijke dienstplicht ingevoerd indien de nog te bepalen streefcijfers voor vrijwillige militaire dienst niet worden gehaald – een eis van de Unie. Als er bijvoorbeeld 30.000 vrijwilligers per jaar nodig zijn, maar er zich slechts 20.000 aanmelden en de selectiegesprekken niet voldoende dienstplichtigen opleveren, worden er nog eens 10.000 opgeroepen door loting. Deze worden geselecteerd uit degenen die al dienstplichtig zijn. Er vindt dus geen tweede loting plaats. Iedereen die deze militaire dienst weigert – het recht op gewetensbezwaren blijft van kracht – zal waarschijnlijk vervangende dienst moeten verrichten.

Deze activering via het lotingssysteem voor militaire dienstplicht zou echter eerst afzonderlijk door de Bondsdag moeten worden goedgekeurd – vanwege het besluit van de SPD dat dit niet automatisch mag zijn. "Er zal een dienstplicht op basis van behoefte zijn, omdat algemene dienstplicht niet nodig is", stelt de CDU/CSU. Pistorius benadrukt dat er hiervoor sowieso nog niet voldoende kazernes en instructeurs zijn. Tegen 2031 moeten er 40.000 extra plaatsen voor rekruten worden gecreëerd. Pistorius wil hiervoor ook de bouw van 270 nieuwe compagniegebouwen laten uitvoeren. Het plan omvat ook huisvesting voor meerdere rekruten, meestal vier, per kamer.

Volgens de Deense ambassade ligt de huidige doelstelling van Denemarken op 4500 dienstplichtigen per jaar. Alle mannen moeten een medisch onderzoek ondergaan en een loterijlot trekken. Iedereen die een getal tussen 1 en 4500 trekt, kan worden opgeroepen als er zich niet genoeg vrijwilligers melden. Vanaf februari 2026 zal het aantal dienstplichtigen naar verwachting stijgen tot 6500. In Denemarken is de dienstplicht onlangs via een loterij uitgebreid naar vrouwen.

De CDU/CSU heeft voormalig rechter Udo Di Fabio van het Constitutionele Hof om een ​​juridisch advies over het loterijsysteem gevraagd, dat is verkregen door de Süddeutsche Zeitung . Di Fabio concludeert dat het loterijsysteem zowel voor de medische keuring als voor de dienstplicht in militaire dienst toelaatbaar zou kunnen zijn. Er is echter ook een uitspraak van het Federale Constitutionele Hof uit 1978. Het Hof stelde dat de militaire dienstplicht de persoonlijke levensstijl aanzienlijk verstoort. "Om de burgerlijke gelijkheid en de militaire rechtvaardigheid te handhaven, is het daarom cruciaal dat de dienstplicht niet willekeurig wordt uitgevoerd."

Bovendien oordeelde het Bundesverwaltungsgericht in 2005 dat het beginsel van militaire rechtvaardigheid vereist dat alle beschikbare dienstplichtigen worden opgeroepen voor militaire dienst. "Militaire rechtvaardigheid is daarom alleen gegarandeerd als het aantal personen dat daadwerkelijk militaire dienst verricht, ten minste ongeveer gelijk is aan het aantal personen dat volgens de bepalingen van de Wet op de militaire dienst beschikbaar is voor militaire dienst." Dit betekent dat dienstplicht vanuit constitutioneel oogpunt bijzonder problematisch is wanneer slechts een relatief kleine groep wordt opgeroepen.

Di Fabio geeft in zijn rapport toe dat het de vraag is "of een loterijsysteem willekeur inhoudt of dat het eerder als een eerlijke procedure kan worden beschouwd." Een loterijselectie is al toegestaan ​​verklaard voor de toewijzing van universitaire plaatsen en vaste aanstellingen en wordt ook gebruikt voor de benoeming van burgerraden. "Toch wordt er bezwaar gemaakt tegen het loterijsysteem, met name in het kader van gelijke werving voor de dienstplicht, omdat willekeur dichter bij willekeur dan bij rechtvaardigheid staat."

Het ministerie van Defensie gaat de overeengekomen wijzigingen nu door middel van redactiehulpmiddelen in het wetgevingsproces invoeren. De eerste lezing in de Bondsdag is aanstaande donderdag gepland. De leiding van de CDU/CSU-fractie verklaarde dinsdag dat er binnen de CDU/CSU twijfelaars waren over het loterijsysteem, maar tot nu toe had niemand een beter voorstel ingediend. CSU-regiofractieleider Alexander Hoffmann zei dat hij kon begrijpen waarom veel burgers een loterijsysteem afwijzen – ze waren immers gewend aan strenge regels. Het verbod op excessen verbiedt de staat echter om iedereen te dwingen tot militaire dienst wanneer niet iedereen daadwerkelijk nodig is. Het loterijsysteem waarborgt gelijkheid, zei hij, omdat iedereen dezelfde kans of een geringe kans heeft om geselecteerd te worden. Het is echter te hopen dat verplichte elementen niet nodig zullen zijn en dat goede aanbiedingen voldoende burgers kunnen overtuigen om zich vrijwillig aan te melden voor militaire dienst – bijvoorbeeld door een aantrekkelijk salaris, de mogelijkheid om een ​​rijbewijs te halen of de kans om cyber- en IT-vaardigheden te verwerven.