Canada belooft in 2035 5% van het BBP aan defensie te besteden in overleg met NAVO-leiders

NAVO-leiders — waaronder Canada — hebben een plan goedgekeurd om de defensie-uitgaven van de westerse alliantie drastisch te verhogen tot vijf procent van het bruto binnenlands product in de komende tien jaar. Dit besluit heeft de Amerikaanse president Donald Trump een belangrijke politieke overwinning opgeleverd.

Woensdag kwamen ze achter gesloten deuren in Nederland bijeen om de laatste details en mogelijke klachten te bespreken.

"Naarmate het wereldwijde landschap verandert, blijft de collectieve veiligheid die de NAVO-alliantie creëert de sterkste en meest effectieve manier om de Canadese soevereiniteit en de veiligheid van de Canadezen te beschermen", zei premier Mark Carney woensdag in Den Haag. "Samen met onze bondgenoten moeten we ervoor zorgen dat Canada sterk, verenigd en klaar blijft om de bedreigingen van niet alleen vandaag, maar ook van morgen het hoofd te bieden."

Trump zegt dat hij de wederzijdse NAVO-verdedigingsclausule zal steunen

De leden van de alliantie verwachtten echter iets in ruil: een vurige toezegging van Trump over Artikel 5, de zelfverdedigingsclausule van de NAVO.

Hoge Canadese functionarissen zeiden na de bijeenkomst dat de bondgenoten zich op hun gemak leken te voelen bij de geruststellingen van de Amerikaanse president, ondanks zijn openbare twijfels over de vraag of Washington zijn bondgenoten in een crisis zou verdedigen.

Op weg naar de top werd Trump gevraagd of hij Artikel 5 steunde, en hij antwoordde dat de zelfverdedigingsclausule veel definities kent. Sterker nog, de formulering is vrij duidelijk: een aanval op één lid wordt beschouwd als een aanval op alle NAVO-bondgenoten.

Na de aankondiging werd Trump opnieuw gevraagd of hij nu achter Artikel 5 zou staan, aangezien de NAVO-leiders hebben ingestemd met het verhogen van de militaire financiering.

"Ik sta erachter, daarom ben ik hier, daarom ben ik hier," zei Trump. "Als ik er niet achter stond, zou ik hier niet zijn."

Een compromis voor bondgenoten

Carney zei dat de overstap naar vijf procent van het bruto binnenlands product, 3,5 procent voor essentiële militaire uitgaven en 1,5 procent voor defensie-infrastructuur, over de komende tien jaar zal plaatsvinden, maar in 2029 zal worden geëvalueerd om te garanderen dat de doelstellingen nog steeds in lijn zijn met de bedreigingen waarmee Canada wordt geconfronteerd.

Dat is een compromis voor bondgenoten – waaronder Canada – die zo’n grote verhoging moeilijk kunnen verteren.

Carney onthulde maandag tijdens een interview met CNN dat het behalen van de nieuwe doelstelling voor defensie-uitgaven van vijf procent van het BBP de federale schatkist 150 miljard dollar per jaar zou kosten.

Dat komt neer op ongeveer 107 miljard dollar aan directe militaire uitgaven, waarbij de rest is bestemd voor defensie-infrastructuur, zoals havens, bases en vliegvelden.

Bekijk | Carney werd gevraagd naar de publieke steun voor een grote verhoging van de defensie-uitgaven:

Toen hem werd gevraagd welke offers Canadezen moeten brengen om aan deze financiële toezegging te voldoen, zei Carney dat er compromissen zullen moeten worden gesloten, maar hij merkte ook op dat er al bepaalde offers worden gebracht.

"De mensen die offers brachten, waren de mannen en vrouwen van de Canadese strijdkrachten. Ze werden niet betaald in verhouding tot wat wij van hen vroegen en ze opereerden in veel gevallen niet met het juiste materieel", zei hij.

Canada compenseert deze tekortkomingen door dit jaar te investeren in het Canadese defensiebudget. Maar als de bedreigingen voor de Canadese veiligheid over vijf of tien jaar blijven toenemen, zal Canada volgens Carney mogelijk compromissen moeten sluiten als het gaat om overheidsuitgaven.

De premier zei dat deze afwegingen waarschijnlijk tegen het einde van het decennium en in het volgende decennium zouden plaatsvinden. Mocht dat gebeuren, dan zou er volgens hem "een heel duidelijk en open gesprek" plaatsvinden over de punten waarop mensen bereid zijn compromissen te sluiten.

Wat zullen de Canadezen hiervan denken?

Volgens defensie-expert Dave Perry van het Canadian Global Affairs Institute heeft Canada sinds de Tweede Wereldoorlog of de Koreaanse Oorlog geen dergelijke enorme toename van militaire uitgaven meer meegemaakt.

Of het Canadese publiek hierop voorbereid is, is een andere vraag.

De publieke opinie was overweldigend voorstander van het halen van de oude NAVO-doelstelling van twee procent.

Volgens Perry moeten Canadezen voorbij het feit kijken dat dit Trumps deal is.

"Hiermee wordt eindelijk een hardnekkige, ernstige irritatie van de Amerikaanse regering, al meerdere keren bestuurd, van tafel geveegd", zei hij. "Een voormalig Amerikaans ambtenaar van het ministerie van Buitenlandse Zaken klaagde gisteravond dat we jarenlang netjes hadden gevraagd en niemand iets had gedaan – totdat Trump ermee stopte."

NAVO-secretaris-generaal Mark Rutte opende de verkorte top met een compliment aan Trump voor zijn leidende rol in het verhogen van de defensie-uitgaven.

"Te lang heeft één bondgenoot, de Verenigde Staten, te veel van de last van die verplichting gedragen – en dat verandert vandaag", zei Rutte. "President Trump, beste Donald, u hebt deze verandering mogelijk gemaakt. Uw leiderschap hierin heeft sinds 2016 al een biljoen dollar aan extra uitgaven van Europese bondgenoten opgeleverd. En de beslissingen van vandaag zullen nog eens biljoenen opleveren voor onze gemeenschappelijke defensie."

Carney merkte op dat de hogere uitgaven zullen zorgen voor meer veiligheid en een impuls voor de binnenlandse economie, waardoor er nieuwe industrieën en nieuwe banen ontstaan.

"De wereld wordt steeds gevaarlijker en verdeelder. Canada moet onze verdediging versterken om onze soevereiniteit, onze belangen en onze bondgenoten beter te beschermen", aldus Carney in een verklaring aan het einde van de bijeenkomst. "Als we een veiligere wereld willen, hebben we een sterker Canada nodig."