Groene en digitale patenten: Europa versnelt, Italië groeit maar blijft achter op het gebied van AI

De octrooiactiviteit in Europa groeit, met name dankzij de ontwikkeling van groene en digitale technologieën. Ook Italië vertoont een positieve trend, zij het in een lager tempo dan de grote economieën van het continent. Met name de belangstelling voor groene technologieën groeit, een gebied waarin zelfs sommige zuidelijke regio's excelleren, ondanks een beperktere prestatie op het gebied van kunstmatige intelligentie. Dit blijkt uit de studie " The geography of innovation: patent insights into Europe's green and digital transitions ", uitgevoerd door de Bank of Italy , die octrooiaanvragen in de sectoren groene technologieën en kunstmatige intelligentie analyseerde die tussen 1990 en 2021 bij het Europees Octrooibureau zijn ingediend.

Deze groei beperkt zich echter niet tot Europa; het maakt deel uit van een wereldwijde trend waarbij China voor het eerst de Verenigde Staten, Japan en Europa overtreft in patentaanvragen. Deze sprong wijst op de snelle vooruitgang van de Aziatische gigant op het gebied van kennisintensieve technologieën, met name op het gebied van kunstmatige intelligentie en groene oplossingen.

Uit het onderzoek blijkt dat innovatie sterk geconcentreerd blijft in bepaalde gebieden. Deze trend is duidelijk zichtbaar bij vergelijking van verschillende EU-landen en op regionaal niveau binnen die landen. Duitsland domineert zowel wat betreft het aantal als de kwaliteit van patenten , terwijl Frankrijk koploper is in specialisatie in kunstmatige intelligentie . Italië, hoewel vijfde in het totale aantal patentaanvragen bij het EOB, laat een bescheidener prestatie zien , met een sterke industriële basis maar een zwakkere spreiding over regio's en sectoren. Desondanks ervaart het land, net als Spanje, een aanhoudende groei , wat wijst op een langzame maar gestage heroriëntatie van het Europese innovatielandschap.

Kijkend naar de belangrijkste Europese innovatie-ecosystemen per stad , behoren Berlijn, Amsterdam, Stockholm, Parijs, Barcelona, Madrid, Helsinki en Kopenhagen daaronder . Deze hubs onderscheiden zich niet alleen door hun patentvolume, maar vormen ook cruciale knooppunten in internationale onderzoeks- en ontwikkelingsnetwerken, die de technologische ontwikkelingen op het continent aanzienlijk kunnen beïnvloeden.

Het Italiaanse innovatie-ecosysteem wordt gekenmerkt door sterke regionale onevenwichtigheden. De octrooiactiviteit is sterk geconcentreerd in de regio's Centrum-Noord, met name Lombardije, Piëmont en Emilia-Romagna. Deze regio's herbergen de belangrijkste innovatie-ecosystemen van het land, dankzij de concentratie van grote bedrijven, topuniversiteiten, technologiehubs en geavanceerde infrastructuur. De steden Milaan, Turijn en Bologna ontpoppen zich tot belangrijke hubs, niet alleen vanwege het aantal ingediende octrooien, maar ook vanwege hun belang in technologie-intensieve sectoren.

Zuidelijke regio's blijven achter, met alleen Rome als een belangrijk innovatiecentrum. Dit weerspiegelt structurele beperkingen zoals een kleinere gemiddelde bedrijfsomvang, informaliteit en beperkte innovatie-infrastructuur. Deze regionale verschillen suggereren de noodzaak van gericht, plaatsgebonden innovatiebeleid om onbenut potentieel te ontsluiten, met name in groene sectoren.

Over het algemeen toont Italië een relatief sterkere focus op groene technologieën dan op kunstmatige intelligentie, waar het achterblijft bij andere Europese landen. Italië toont met name een specifieke specialisatie in technologieën voor klimaatverandering die worden toegepast op transport , wat de historische kracht van de auto- en machinebouwsector van het land weerspiegelt.

Op regionaal niveau domineert Noord-Italië opnieuw, zowel wat betreft patentactiviteiten op het gebied van kunstmatige intelligentie (Lombardije, Piëmont en Emilia-Romagna) als wat betreft patenten op het gebied van groene technologieën (Veneto, Emilia-Romagna, Lombardije en Trentino-Zuid-Tirol).

Het Zuiden en de eilanden (bijvoorbeeld Apulië, Sicilië en Sardinië) blijven echter niet stilzitten, maar specialiseren zich geleidelijk in groene patenten. In deze context komen groene patenten niet alleen van bedrijven, maar ook van universiteiten, individuele uitvinders en actoren uit de publieke sector, wat wijst op een breder en meer gedistribueerd innovatie-ecosysteem dan het digitale ecosysteem, dat grotendeels in handen blijft van de private sector.

Innovatie concentreert zich steeds meer in de handen van gevestigde bedrijven , terwijl het aandeel nieuwe octrooiaanvragende bedrijven en bedrijven die slechts één aanvraag indienen, afneemt. Bovendien neemt de gemiddelde leeftijd van octrooiaanvragende bedrijven toe , wat wijst op toenemende toetredingsdrempels, financiële beperkingen en de toenemende complexiteit van geavanceerde technologieën.

Ten slotte hebben innovatieve bedrijven, ondanks hun hogere overlevings- en overnamepercentages, moeite om op de lange termijn duurzame innovatie te handhaven . Dit vereist beleid dat niet alleen de toetreding van nieuwe bedrijven ondersteunt, maar ook jonge en kleine bedrijven helpt hun innovatie-inspanningen op te schalen door toegang tot financiering, R&D-partnerschappen en innovatie-ecosystemen.