Officiële gegevens tonen omvang van terugkeer Duitse migranten naar Polen

Officiële gegevens van de Poolse en Duitse autoriteiten tonen aan dat Duitsland maandelijks honderden migranten terugstuurt naar Polen.

De cijfers geven echter ook aan dat er dit jaar minder asielzoekers worden teruggestuurd dan in het recente verleden. De aantallen zijn echter wel gestegen sinds mei, toen Duitsland nieuwe regels invoerde waardoor asielzoekers aan de grenzen kunnen worden geweigerd.

De terugkeer van migranten vanuit Duitsland is een groot politiek thema geworden in Polen. De rechtse oppositie bekritiseert de regering omdat deze de terugkeer toestaat en er worden zelfverklaarde 'burgerpatrouilles' gevormd aan de grens om de terugkeer te voorkomen.

De regering merkt op dat vergelijkbare gegevens juist aantonen dat de rendementen hoger waren in 2023, toen de nationaal-conservatieve partij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) – nu de belangrijkste oppositiepartij – aan de macht was. Ze beschuldigt haar critici ervan de werkelijke situatie aan de grens verkeerd voor te stellen.

Desondanks kondigde premier Donald Tusk deze week aan dat Polen, te midden van de toenemende druk, vanaf maandag opnieuw controles zal invoeren aan de grenzen met Duitsland (en ook Litouwen, dat een pad is geworden voor illegale migratie) om de “ongecontroleerde stroom migranten” tegen te gaan.

Er zijn drie manieren waarop Duitsland migranten naar Polen terugstuurt. Twee daarvan worden al jaren toegepast, de derde is relatief nieuw (en vindt nu op veel grotere schaal plaats dan de andere twee bij elkaar).

De eerste is de Dublinverordening van de EU, die bepaalt dat als een asielzoeker een aanvraag voor internationale bescherming indient in een EU-lidstaat, maar vervolgens naar een andere lidstaat verhuist voordat de aanvraag is verwerkt, hij of zij kan worden teruggestuurd naar de oorspronkelijke lidstaat.

De tweede, de zogenaamde ‘terugnameprocedure’, is gebaseerd op een bilaterale overeenkomst tussen de twee landen die de terugkeer mogelijk maakt van andere soorten migranten die illegaal van Polen naar Duitsland zijn verhuisd.

Met deze twee methoden liggen de cijfers van het rendement sinds de huidige regering eind 2023 aan de macht is gekomen, lager dan in het laatste jaar van de PiS-regering.

In 2023 vonden er onder PiS in totaal 968 terugkeerders vanuit Duitsland naar Polen plaats in het kader van Dublin en ‘terugname’. In 2024 daalde dat aantal tot 688 en tussen 1 januari en 22 juni 2025 tot 314, zo blijkt uit cijfers van de Poolse grenswacht.

In zowel 2023 als 2024 was de nationale groep die het vaakst werd teruggestuurd onder deze twee procedures de Russen (157 in 2023 en 112 in 2024), volgens grensbewakingsgegevens verkregen door omroep TVN. Tot nu toe dit jaar staat de lijst bovenaan de Afghanen (58), die ook in 2024 de op één na grootste groep vormden (79).

De cijfers voor Dublin en ‘terugname’ worden echter in het niet gegooid door een nieuw type terugkeer als gevolg van het besluit van Duitsland om in oktober 2023 de controles aan de grens met Polen en Tsjechië opnieuw in te voeren om illegale migratie te voorkomen.

De maatregelen zijn sindsdien van kracht gebleven (en werden in 2024 uitgebreid naar alle Duitse grenzen ). Ze stellen de Duitse autoriteiten in staat om migranten die de grens zonder geldige reden willen oversteken, onmiddellijk terug te sturen.

In 2024 wees Duitsland op deze basis 9.369 mensen af ​​aan de Poolse grens, volgens Duitse politiegegevens verkregen door TVN. Iets meer dan de helft daarvan waren Oekraïners (4.704), gevolgd door Afghanen (580), Syriërs (470), Georgiërs (377) en Indiërs (224).

Ondertussen tonen gegevens verkregen door de Poolse krant Fakt , eveneens van de Duitse politie, aan dat het aantal dergelijke grensretours dit jaar juist is gedaald. Aangezien het in 2024 gemiddeld 781 per maand bedroeg, waren de cijfers in 2025 tot nu toe:

• Januari: 516
• Februari: 462
• Maart: 485
• april: 594
• Mei: 708

De reden voor de stijging in mei was waarschijnlijk de invoering eerder die maand door de net aangetreden regering van een nieuwe regeling die het mogelijk maakt asielzoekers aan de grens terug te sturen zonder dat hun aanvraag is beoordeeld.

In een verklaring aan de Poolse nieuwswebsite Wirtualna Polska begin juli meldde het Duitse ministerie van Binnenlandse Zaken dat de Duitse autoriteiten sinds 8 mei ongeveer 1.300 mensen aan de Poolse grens hebben weggestuurd, van wie ongeveer 130 asielzoekers.

Het gemiddelde aantal terugkeerders per maand ligt in deze periode nog steeds onder het cijfer van 2024. Maar deze recente stijging en het feit dat asielzoekers nu worden teruggestuurd, waren voor Tusk de reden om de grenscontroles aan de Poolse kant weer in te voeren.

"Sinds ongeveer een maand zijn de operationele praktijken aan de Pools-Duitse grens duidelijk veranderd", zei Tusk op 1 juli. "De Duitse kant weigert – in tegenstelling tot voorheen – migranten die vanuit verschillende richtingen naar Duitsland komen, bijvoorbeeld om asiel aan te vragen, toe te laten tot haar grondgebied."

De nieuwe controles, die maandag ingaan, worden ook aan de grens met Litouwen ingevoerd. Ze zijn bedoeld om de groeiende route voor illegale migranten die via Polen reizen, te blokkeren.

Sinds 2021 hebben tienduizenden migranten – voornamelijk uit Azië en Afrika – met de steun en steun van de Wit-Russische autoriteiten geprobeerd om vanuit Wit-Rusland de grens over te steken naar Polen, Litouwen en Letland . Degenen die daarin slagen, proberen meestal vervolgens westwaarts richting Duitsland te trekken.

Het dagblad Rzeczpospolita merkt echter op dat, omdat Polen de grens met Wit-Rusland zo moeilijk oversteekbaar heeft gemaakt, migranten steeds vaker via Letland en Litouwen de EU proberen binnen te komen, voordat ze via Polen naar Duitsland reizen.

Tot nu toe zijn dit jaar 251 buitenlanders in Polen aangehouden na de oversteek vanuit Litouwen, wat meer is dan in heel 2024, toen er 175 van dergelijke gevallen waren, aldus een grenswachter tegen de krant. De grootste aantallen komen uit Somalië, Marokko en Algerije.

Krediet hoofdafbeelding: Cezary Aszkielowicz / Agencja Wyborcza