Rechter keurt collectieve rechtszaak van gevangene in Brits-Columbia goed vanwege 'onmenselijke' isolatie in gevangenis tijdens pandemie

Als voorzitter van de commissie voor het welzijn van gevangenen in zijn gevangenis mocht decaan Christopher Roberts in de eerste weken van de COVID-19-pandemie van cel tot cel in Mission Institution met gevangenen praten door de tralies.

De mannen in de middelzware gevangenis in Mission, British Columbia, werden in hun kamers geïsoleerd om de verspreiding van COVID-19 te voorkomen. Vanaf april 2020 mochten ze 20 minuten per dag hun cel verlaten – tijd die Roberts naar eigen zeggen alleen kon gebruiken voor een douche of een telefoontje naar familie.

"Binnen de eerste maand van mijn eenzame opsluiting lieten sommige mannen mij, terwijl ik van deur tot deur ging, doorligwonden en lichaamspijnen zien, omdat ze de hele dag stil zaten en in bed lagen", schreef hij in een eedverklaring die werd ingediend bij het Hooggerechtshof van Brits-Columbia.

"Tot mijn spijt kwam ik mannen tegen die hun gezicht hadden laten littekens met lange snijwonden en bloederige lijnen. Anderen hadden hun hoofd tegen de muur geslagen, zo verteerd door de hulpeloosheid, de isolatie en de angst voor het onbekende dat ze het niet eens begrepen."

Roberts, 56, is de hoofdeiser in een class action-rechtszaak tegen de federale overheid, die vrijdag groen licht kreeg van het Hooggerechtshof van British Columbia. De zaak beweert dat de medische isolatie die in maart 2020 in Canadese gevangenissen begon, toen COVID-19 tot een wereldwijde pandemie werd verklaard, gevangenen onderwierp aan "inhumane beperkingen op het gebied van mensenrechten" die neerkwamen op eenzame opsluiting.

Leden van de groep zijn onder meer alle gedetineerden die tijdens een COVID-19-uitbraak die na 11 maart 2020 op een locatie is verklaard, in een gevangenis van Correctional Services Canada (CSC) zijn opgesloten. Gedetineerden komen in aanmerking als ze 20 uur of meer per dag opgesloten zitten in hun cel en gedurende 15 dagen of meer aaneengesloten dagen minder dan twee uur per dag de kans wordt ontnomen om met anderen te communiceren, aldus de uitspraak.

Patrick Dudding, de advocaat van Roberts, schatte dat de klas uit honderden tot duizenden gevangenen zou kunnen bestaan.

"Wij zijn blij met de beslissing van de rechtbank en zullen hiermee de volgende stappen ondernemen", zei hij woensdag in een telefonisch interview.

Gevangenen wisten niet wanneer isolatie zou eindigen: rechtszaak

De Mission Institution werd medio mei 2020 COVID-vrij verklaard, maar er bleven tot medio juli aanzienlijke beperkingen gelden, aldus de uitspraak.

"Dat is 7,5 uur per dag in een ruimte van 2,1 bij 3 meter, met je hoofd 45 centimeter van het toilet", aldus Roberts in zijn beëdigde verklaring.

Ik kan niet genoeg benadrukken dat het gebrek aan routine nog erger was dan de eenzame opsluiting. Het personeel leek elke dag een nieuwe routine te verzinnen voor douches en telefoontjes. We bleven in onze kooien achter, angstig, bezorgd en boos over wat de dag zou brengen en wanneer er verlichting zou komen.

De minimumregels van de Verenigde Naties voor de behandeling van gevangenen, de zogenaamde Nelson Mandela-regels , definiëren eenzame opsluiting als isolatie van meer dan 22 uur per dag en stellen dat eenzame opsluiting die langer duurt dan 15 aaneengesloten dagen marteling is.

Tijdens de pandemie erkenden zorgprofessionals en belangenbehartigers de uitdagingen die gepaard gingen met het voorkomen van de verspreiding van COVID-19 binnen gevangenissen. De gebruikelijke adviezen om de verspreiding te vertragen – zoals regelmatig handen wassen en afstand houden – kunnen in overvolle gevangenissen vrijwel onmogelijk zijn.

Onderzoekers in de Verenigde Staten, waar overvolle gevangenissen met vergelijkbare gezondheidsuitdagingen kampen, stellen dat medische isolatie een nuttig instrument voor de volksgezondheid kan zijn als het goed wordt uitgevoerd. Voorvechters van de geestelijke gezondheidszorg en onderzoekers op het gebied van volksgezondheid stellen dat ambtenaren manieren moeten vinden om doelbewuste medische isolatie te onderscheiden van strafmaatregelen in een isoleercel om gedetineerden psychologisch te helpen omgaan met de situatie.

"Het enige dat eenzame opsluiting met quarantaine en medische isolatie gemeen zou moeten hebben, is de fysieke scheiding van andere mensen", schreven artsen van de Universiteit van Californië op 6 juli 2020 in het Journal of General Internal Medicine .

"Dit betekent dat mensen in quarantaine of medische isolatie betere toegang moeten hebben tot hulpmiddelen die hun scheiding psychologisch draaglijker maken, zoals televisie, tablets, radio, leesmateriaal en manieren om met dierbaren te communiceren. Ze ondergaan de isolatie immers voor het algemeen belang, niet voor straf."

De Canadese Commissie voor Geestelijke Gezondheid stelde dat medische isolatie, die op dezelfde manier wordt uitgevoerd als eenzame opsluiting, "een aanzienlijk risico voor de mensenrechten vormt en alleen als laatste redmiddel mag worden toegepast." De commissie adviseerde om gedetineerden met een laag risico of gedetineerden die bijna aan het einde van hun straf zijn, vrij te laten uit penitentiaire inrichtingen om de druk te verlichten.

CSC liet woensdag in een verklaring weten dat het zich "inzet voor het beperken van de risico's van COVID-19 in al haar activiteiten en het waarborgen van de veiligheid van overtreders, werknemers en het publiek" tijdens de pandemie.

"In die tijd hebben we samengewerkt met experts op het gebied van volksgezondheid, het Public Health Agency of Canada (PHAC), lokale volksgezondheidsinstanties, onze arbeidspartners en belanghebbenden om infectiepreventie- en controlemaatregelen te ontwikkelen om de verspreiding van COVID-19 te beperken en in te dammen", staat in een e-mail.

"Allereerst blijven de gezondheid en veiligheid van de overtreders, onze medewerkers en het publiek onze hoogste prioriteit."

Procureur-generaal: medische isolatie is 'geheel anders'

Roberts beweert in zijn rechtszaak dat het isolatiebeleid van de federale overheid de rechten van gevangenen om hun leven, vrijheid en veiligheid te beschermen, heeft verwaarloosd of geschonden.

De procureur-generaal van Canada betoogde dat de zaak niet als een class action aangemerkt mag worden omdat het isoleren van gevangenen voor medische doeleinden "heel anders" is dan strafmaatregelen in eenzame opsluiting, zo blijkt uit de uitspraak van vrijdag.

Ook werd gesteld dat Roberts geen geschikte eiser was voor de zaak, die volgens de rechtbank te breed en zonder voldoende duidelijkheid was.

In zijn uitspraak oordeelde rechter Michael Tammen van het Hooggerechtshof van British Columbia dat de rechtszaak door kon gaan. Hij zei dat Ottawa de zaak op een aantal punten zou kunnen winnen, zoals het argument dat medische isolatie niet hetzelfde is als eenzame opsluiting of dat de isolatie gerechtvaardigd was in een "ongekende en onverwachte" pandemie. Hij zei echter dat daarover tijdens de rechtszaak zou moeten worden beslist – "niet in dit voorlopige stadium".

Geen van de beschuldigingen is door de rechtbank bewezen.

Roberts zat een levenslange gevangenisstraf uit voor de moord op zijn vrouw en tweelingzoons in Cranbrook, British Columbia, in 1994. Een jury veroordeelde hem voor het wurgen van zijn vrouw en één zoon, alvorens brand te stichten in het ouderlijk huis waarbij de tweede zoon omkwam.

Roberts, toen 26, werd ook veroordeeld voor poging tot moord op zijn geadopteerde driejarige kind. Het oudste kind overleefde nadat het uit het brandende huis was gered.

Hij heeft meer dan 15 jaar zijn onschuld volgehouden en vrijspraak geëist bij het Innocence Project van de University of British Columbia. Hij beweert dat zijn bekentenis het gevolg was van een foutieve Mr. Big-operatie . In 2021 kreeg hij het recht om een ​​ministeriële herziening van zijn zaak aan te vragen, in de hoop nieuw DNA-bewijs te kunnen overleggen waarvan hij zegt dat het zijn onschuld zal bewijzen.