Ana Vaka ve FGC'deki 1 milyon R$ tavanı bankalardaki ahlaki tehlikeyi ortaya çıkarıyor

Banco Master'ın varlıklarının bir kısmının BRB'ye (Banco de Brasília) satılması, Kredi Garanti Fonu'na (FGC) olan ilgiyi yeniden canlandırdı ve fonun rolü ve kurallarında yapılabilecek olası değişiklikler hakkındaki tartışmaları genişletti. Tartışmaların merkezinde, Senatör Ciro Nogueira'nın (PP-PI) 2024'te sunduğu, Önerilen Anayasa Değişikliği'nde (PEC) 65/2023'te yer alan ve Merkez Bankası'nın özerkliğini düzenleyen öneri yer alıyor.

Öneri, fonun teminat limitinin mevcut 250.000 R$'dan CPF veya CNPJ başına 1 milyon R$'a çıkarılmasını amaçlıyor. Bu, Brezilya modelinin, tavanın 250.000 ABD doları olduğu ABD gibi uluslararası standartlarla uyumlu hale getirilmesi argümanıyla yapılıyor. O tarihten bu yana konu sadece Meclis'te değil, Meclis dışında da, özellikle finans sektörü temsilcileri arasında tartışılıyor.

São Paulo Ribeirão Preto Üniversitesi'nde (FEA-RP/USP) Muhasebe ve Finans profesörü olan Marcelo Botelho, "Bu tartışmalı bir teklif, çünkü Banco Master'ın operasyonlarına ilişkin çok fazla güvensizlik var ve bu da FGC'nin kullanılması ihtiyacını gösterebilir" diyor. "Zamanlama göz önüne alındığında fırsatçı görünebilir."

Kongre bölünmüş durumda. Öneriyi destekleyen parlamenterler, bunu yatırımcıların sisteme olan güvenini güçlendirmenin bir yolu olarak görüyorlar. Öte yandan teknik uzmanlar, fonun hesaplarında dengesizlik riskine karşı uyarıyor ve bu durumun tedbirin ilerlemesini engellediğini belirtiyor. PEC raportörü Senatör Plínio Valério (PSDB-AM) değişikliği reddetti. Ancak kurumlar, temsilci kuruluşlar ve tüketici koruma kuruluşları arasında tartışmalar hala hararetli bir şekilde sürüyor.

Destekçileri, bu değişikliğin sektöre daha büyük kaynak hacimlerine sahip yatırımcılar da dahil olmak üzere yeni yatırımlar çekebileceğini, bunun da mevduat tabanını genişleteceğini ve potansiyel olarak sektörde büyümeyi teşvik edeceğini söylüyor. USP profesörü, "Bu durum yatırımcıların risk iştahını artırabilir ve daha riskli yatırımlara yönelmelerine neden olabilir" diyor.

Eleştirmenler, korumanın genişletilmesinin, temerrüt veya iflas durumlarında FGC garantisinin kendilerini destekleyeceğini hissedecek yatırımcı ve finans kuruluşlarının daha cesur davranmasını teşvik ederek, sözde ahlaki tehlikeyi artırabileceği konusunda uyarıyor. Kapsamın 250.000 R$ ile sınırlı olduğu durumlarda bile, bu dinamik son yıllarda gözlemlendi.

Botelho'nun da belirttiği gibi, bu korku, CDI'nin %140'ına kadar karlılık sağlayan Banka Mevduat Sertifikaları (CDB'ler) sunarak kötü bir ün kazanan Banco Master olayında gerçeğe dönüştü. Bu oran, daha küçük bankaların uyguladığı %110-120 arasındaki ortalamanın çok üzerinde. Herhangi bir kuruma ait CDB'ler fon tarafından kapsanıyor, ancak Master bu korumayı, ortalamanın üzerindeki ücretlendirmeden şüphelenebilecek yatırımcıları cezbetmek için bir argüman olarak kullandı.

Brezilya Bankalar Federasyonu (Febraban), Brezilya Bankalar Birliği (ABBC) ve Ulusal Kredi, Finans ve Yatırım Kurumları Birliği (Acrefi) gibi kuruluşlar, mevcut değerin halihazırda mevduat sahiplerinin %99'undan fazlasını ve muhafaza edilen toplam miktarın yaklaşık yarısını koruduğunu savunarak teminat tavanının artırılmasına karşı çıktılar.

Brezilya Kalkınma Derneği (ABDE) ise öneriyi başka bir açıdan eleştirdi: Örgüte göre, kapsamın genişletilmesi yüksek gelirli yatırımcılara fayda sağlayacak ve küçük yatırımcıları dolaylı yoldan cezalandıracaktı. ABDE Başkanı João Carlos de Lima'ya göre bu durum, bankaların FGC'ye katkıda bulunmanın ekstra maliyetlerini daha yüksek faiz oranları veya ürün karlılığındaki düşüş yoluyla yansıtma eğiliminde olmasından kaynaklanacak.

Daha yüksek FGC sınırı ve yanlış güvenlik duygusu krizleri yayabilir

FGC'nin zorlu senaryolarda rolünü sürdürebilme yeteneği konusunda da endişeler var. Daha yüksek bir limit ve daha fazla bankanın sahte bir güvenlik duygusuyla faaliyet göstermesiyle, tek seferlik krizler hızla yayılabilir ve fonu şu anda karşıladığından çok daha yüksek miktarları karşılamaya zorlayabilir. Bu durum, söz konusu politikanın etkinliğini sorgulatacak ve finansal sisteme ve ekonominin tamamına verilen zararı artıracaktır.

Tartışmalar sırasında büyük bankalar, BC'ye FGC için yeni bir işletme modeli önerdi. Koruma altına aldıkları fonu artırmak isteyen bankalar, artan riski cezalandırmak amacıyla ek katkı payı ödemek zorunda kalacak. Ancak bu düzenlemenin asıl etkileyeceği bankalar orta ve küçük ölçekli bankalar olacak.

Procons ve Idec (Brezilya Tüketiciyi Koruma Enstitüsü) gibi tüketici koruma kuruluşları, kurallarda yapılacak herhangi bir değişikliğin, başvuranın korunması ile ekonomik adalet arasındaki dengeyi koruması gerektiğini savunuyor. Profesör Botelho da aynı görüşte: “Merkez Bankası’nın ideal koruma limitini analiz ederek yatırımcı güvenliği ile fon sürdürülebilirliğini dengelemesi ideal olurdu.”

2024 yılında Ulusal Para Konseyi (UMK), FGC kapsamında korunan paralarla yapılan yatırımlara fren koyma kararı aldı. Yeni kuralda kaynakların yalnızca piyasadaki en güvenli menkul kıymetler olarak kabul edilen kamu tahvillerine yatırılabileceği belirtildi.

Bu önlem, finans kuruluşlarının fonun sistem istikrarsızlığı durumlarında, fonun eyleminin en gerekli olduğu anda, fonu zayıflatabilecek yüksek riskli yatırımlara kaynak yatırmasını önlemeyi amaçlıyor.