Actief pensioen: federale overheid introduceert wetgeving

Het zogenaamde actieve pensioen gaat naar verwachting in op 1 januari 2026. Bondskanselier Friedrich Merz maakte dit bekend in een persconferentie na afloop van het coalitieoverleg. Gepensioneerden kunnen dan tot € 2.000 per maand belastingvrij bijverdienen. De wet zal naar verwachting zo snel mogelijk door het kabinet worden aangenomen.

Wie na zijn pensioen wil blijven doorwerken, kan profiteren van een maandelijkse belastingvrije som van € 2.000. Deze vrije som is progressief – dat wil zeggen dat het belastingvrije inkomen uit het actieve pensioen geen verhoging van het belastingtarief oplevert dat gepensioneerden moeten betalen.

Momenteel werken de meeste gepensioneerden die hun inkomen willen aanvullen in een mini-baan, omdat dit fiscaal aantrekkelijker is. De verdiengrens voor een mini-baan ligt momenteel echter op slechts € 556 per maand.

Nee. Volgens Merz zou het actieve pensioen uitdrukkelijk alleen moeten gelden voor socialezekerheidsplichtige dienstverbanden en "niet voor ambachtslieden, freelancers, zelfstandigen of mensen werkzaam in de land- en bosbouw."

Uit een berekening van het Keulse Instituut voor Economisch Onderzoek (IW) bleek eerder al dat het actieve pensioen bijzonder duur zou worden voor de staat als zelfstandigen zouden worden meegerekend. Dit komt doordat zij doorgaans al bijzonder lang doorwerken tot aan hun pensioen en belasting betalen over hun inkomen. Als zij ook gebruik zouden mogen maken van het actieve pensioen, zou dit de Duitse staat volgens het IW zo'n € 1,2 miljard aan extra belastinginkomsten kosten.

De Duitse Zelfstandigenbond is boos over de regeling. "Wij steunen expliciet de belastingvrije € 2.000 voor werknemers die langer willen doorwerken. Maar voor ons, zelfstandigen? Er is geen vergelijkbare belastingverlichting", vertelde Liliana Gatterer, voorzitter van de Duitse Zelfstandigenbond (BDS), aan RND. Ze ziet structurele ongelijkheid: "Het is absurd dat zelfstandigen altijd in het nadeel zijn: of het nu gaat om zwangerschapsbescherming, de inflatiecorrectiepremie of nu het actieve pensioen."

Nee. Bondskanselier Merz maakte dit ook duidelijk: het actieve pensioen geldt pas vanaf het bereiken van de pensioenleeftijd. Deze is 67 jaar voor mensen geboren in 1964 of later.

Maar slechts weinigen houden het zo lang vol. Volgens cijfers van de Duitse Pensioenverzekering werkte slechts zo'n 40 procent van de nieuwe gepensioneerden door tot de wettelijke pensioenleeftijd in 2024. De rest ging eerder met pensioen, soms met aanzienlijke kortingen.

De Duitse werkgeversorganisatie (BDA) waarschuwde er eerder al voor om de groep met name langdurig verzekerden, die op 63-jarige leeftijd zonder aftrek met pensioen kunnen gaan, niet te laten deelnemen aan een actief pensioen. Dit zou een zwak stimulerend effect hebben en duur zijn voor premiebetalers en belastingbetalers, aldus Steffen Kampeter, directeur van de BDA.

De federale overheid wil het actieve pensioen zo snel mogelijk invoeren. Hierdoor kunnen gepensioneerden belastingvrij € 2.000 per maand bijverdienen. Dit moet hen motiveren om langer door te werken. Vakbondsvertegenwoordigers en werkgevers zeggen dat dit niet werkt.

Bovenal verwacht het positieve effecten op het tekort aan vakmensen. De berekening klinkt logisch: als bewezen werknemers na hun pensioen blijven werken, hebben bedrijven meer gekwalificeerd personeel beschikbaar.

Anja Piel, bestuurslid van de Duitse Vakbond (DGB), vindt dit te kortzichtig. Ze waarschuwde RND eerder: "Mensen werken niet door na hun pensioen omdat ze niet meer gezond genoeg zijn, omdat de arbeidsomstandigheden te slecht zijn, of simpelweg omdat hun werkgevers hen niet meer willen." Piel pleitte voor betere arbeidsomstandigheden en leeftijdsgeschikte banen in plaats van belastingvoordelen voor een minderheid.